Nội dung

MỞ ĐẦU Tài liệu này được biên soạn dựa trên kết quả khảo sát tình hình ứng dụng Thương mại Điện tử của các doanh nghiệp tại TP.HCM. Cuộc khảo sát được tiến hành trên 375 doanh nghiệp vào tháng 12/2005. Công trình này nằm trong khuôn khổ Chương trình Phát triển Thương mại Điện tử của TP.HCM do Sở Thương mại chủ trì nhằm giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế. Nội dung và kết cấu của tài liệu được lựa chọn dựa theo tình hình ứng dụng Thương mại Điện tử mà cuộc khảo sát tìm hiểu được. Các vấn đề được nêu là những khía cạnh được các doanh nghiệp rất quan tâm. Chúng tôi mong rằng các nội dung sẽ giúp giải đáp các câu hỏi mà doanh nghiệp thường gặp trong quá trình triển khai ứng dụng Thương mại Điện tử. Song song với tài liệu này là bản kết quả khảo sát và tập cẩm nang hướng dẫn thực hành Thương mại Điện tử cho doanh nghiệp. Một bộ tài liệu dùng để hướng dẫn cho giáo viên và chuyên gia tham gia tập huấn cho doanh nghiệp về Thương mại Điện tử cũng được soạn thảo. Bản quyền các tài liệu này thuộc sở hữu của Sở Thương mại TP.HCM. Đây là lần đầu tiên phát hành các tập tài liệu này. Chúng tôi mong nhận được ý kiến đóng góp của quí doanh nghiệp và quí độc giả để có thể bổ sung, làm cho tập tài liệu ngày càng trở nên phong phú và hữu ích trong các lần tái bản sau. Địa chỉ liên hệ: Phòng Xúc Tiến Thương mại SỞ THƯƠNG MẠI TP.HCM 59-61 Lý Tự Trọng, P.Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM Tel: +(84.8) 823-8137, 829-2991 Fax: +(84.8) 822-4536 Email: trade@hochiminhcity.gov.vn 0H 3 Chương 1 THAM GIA TRỰC TUYẾN 1- Nhà cung cấp dịch vụ Internet (Internet Service Provider – ISP) Nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cung ứng các điều kiện giúp khách hàng tiếp cận các dịch vụ trên Internet. Họ có hệ thống máy chủ kết nối trực tiếp vào Internet thông qua các kết nối tốc độ nhanh. Hệ thống máy tính của một ISP thường không có cơ sở dữ liệu hay tập tin lưu trữ trên máy của họ ngoại trừ chúng đóng vai trò liên kết vào Internet. Bạn có thể đăng ký với một ISP nào đó bằng cách điền vào các biểu mẫu hồ sơ mà họ qui định, cũng có thể trực tiếp kết nối liên tiến (như trường hợp dịch vụ VNN1269) bằng cách gõ vào các ô User: VNN1269, Password: VNN1269. Một khi bạn kết nối vào Internet, máy chủ của nhà cung cấp sẽ tự động đếm thời gian mà bạn sử dụng dịch vụ của họ. Vào cuối tháng, chi phí truy cập Internet của bạn sẽ được ghi chung vào hoá đơn tiền điện thoại. Bạn tiến hành thanh toán thông thường như thanh toán tiền điện thoại. Một số nhà cung cấp dịch vụ Internet tại Việt Nam 1 Tên công ty Công ty phần mềm và truyền thông VASC Bưu điện Thành phố Hà nội Công ty FPT Bưu điện TP.HCM Bưu điện Khánh hòa Sàigònnet Viettel 0F0F0F Địa chỉ Web http://www.vnn.vn http://www.hnpt.vnn.vn/ http://www.fpt.vn/ http://www.hcmpt.vnn.vn/ http://teltic.vnn.vn/ http://www.saigonnet.vn/ http://www.viettel.vn/ 0H1 1H2 2H3 3H4 4H5 5H6 6H7 Bạn cũng có thể yêu cầu ISP cung cấp cho bạn một trương mục thư điện tử (email) với một dung lượng hộp thư theo yêu cầu. Nhờ đó, bạn có thể sử dụng email để giao dịch và tiếp nhận thư từ những người khác. CHỌN NHÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ INTERNET (ISP) Bạn đang tìm một ISP nhưng không biết cách tìm hiểu hoặc đánh giá ISP nào là tốt cho bạn? Dưới đây là cẩm nang những gì cần biết khi chọn lựa ISP. A.Mức phí . 1. Có tính phí đăng ký tài khoản hay không? 2. ISP có cung cấp các tài khoản cố định? Tài khoản này bao gồm bao nhiêu giờ mỗi tuần hay mỗi tháng? 1 Tham khảo dịch vụ kết nối Internet tại phần Phụ lục. 4 3. ISP có dịch vụ tính cước truy cập của tài khoản không? Nhiều ISP sẽ đưa ra mức thuê bao tháng rẻ, nhưng lại tính phí thời gian truy cập nhất định. Loại tài khoản tính phí này có lợi cho bạn nếu bạn không sử dụng nhiều thời gian online, nhưng nếu bạn định lên mạng nhiều thì một tài khoản thuê bao cố định sẽ rẻ hơn với bạn. 4. Chuyển từ thuê bao tính cước sang thuê bao cố định, hay ngược lại thì phức tạp ra sao? 5. ISP sẽ tính cước phụ thêm trong thời gian cao điểm hay là không? 6. Chi phí hàng tháng là bao nhiêu tiền cho một tài khoản thuê bao phù hợp với cách sử dụng riêng của bạn? 7. Có cho dùng thử tài khoản không? 8. Nếu có, hãy dùng thử một tài khoản và thử nghiệm ISP đó trước, để xem nó có hợp với nhu cầu của bạn hay không. 9. Những loại chi phí phụ nào mà bạn có thể phải đối mặt? B. Dây điện thoại 1. ISP có cung cấp số điện thoại cố định trong khu vực của bạn hay không? 2. Số điện thoại bàn trong khu vực của bạn có hỗ trợ tốc độ modem không? 3. Tỷ lệ người đăng ký đến modem là bao nhiêu? Có khả năng bạn sẽ nhận được tín hiệu bận? Nếu bận, sẽ mất bao lâu để kết nối trong giờ cao điểm của ngày? ISP không phải lúc nào cũng công bố thông tin này, và nó cũng thường xuyên thay đổi. Khi ISP nhận thêm những người dùng mới thì không phải lúc nào nó cũng nâng cấp thiết bị của họ. Bạn nên tự kiểm tra điều này. Hãy thử dial-up vào số điện thoại mà mình dùng để truy cập Internet, trong giờ cao điểm (thường là buổi tối của ngày đầu tuần) và sẽ nhận ra kết nối sẽ khó khăn ra sao 4. Tất cả những modem của ISP cung cấp đều là 56K, hay là một số modem cũ hơn vẫn còn được sử dụng để phục vụ? Mặc dù nhà cung cấp nói rằng nó có dịch vụ 56K, những gì bạn nhận được có thể thay đổi - đặc biệt trong giờ cao điểm - khi có những modem chậm hơn được đẩy vào mạng. Một lần nữa, hãy chọn dùng thử một thời gian và kiểm tra việc này trong giờ cao điểm. Khi phần mềm của bạn bắt đầu một kết nối, nó sẽ cho bạn biết tốc độ kết nối của bạn. Nhiều lúc có thể dưới 28.8K, dù cho bạn sở hữu modem 56K và nhà cung cấp cam đoan sẽ hỗ trợ 56K 5 5. Khi có rắc rối với đường truyền mà bạn đang sử dụng, liệu có một đường truyền thay thế trong khu vực của bạn hay không? Thiết bị modem trông như thế nào? 6. Có hay không số điện thoại mà bạn có thể truy cập đến mã vùng khác? Nếu bạn thường đi công tác xa và muốn đăng nhập tài khoản của mình, bạn có thể tìm một ISP có số 800 hoặc nhà cung cấp mà có những số điện thoại có thể truy cập ở hầu hết mọi nơi mà bạn muốn đến. Một chọn lựa khác là e-mail trên mạng. Kiểm tra nhà cung cấp xem họ có cho phép bạn kết nối thông qua trình duyệt web khi bạn đăng nhập hay không. Nếu ISP không hỗ trợ lựa chọn này, có khả năng sẽ tính cước phí đường dài 7. Nếu đường truyền nghẽn liên tục, liệu ISP sẽ ngưng nhận thêm người sử dụng cho đến khi modem mới được đưa vào các đường truyền? Nếu bạn muốn ISDN (tốc độ tối đa 128K) hoặc DSL (tối đa 1M), hoặc bạn muốn nâng cấp liền thì phải hỏi xem ISP có hỗ trợ chuyện này không. ISP cung cấp loại bảo mật nào cho những kết nối 24/7 (ISDN hoặc DSL) Những kết nối luôn mở (always-on connection) rất dễ bị tấn công giống như hệ thống máy tính của doanh nghiệp, đặc biệt là khi bạn có địa chỉ IP cố định, không thay đổi. Thường thì bạn phải trả thêm chi phí để tạo lập một “tường lửa” riêng để chống hacker. Mặc dù vậy, một số ISP còn cung cấp các giải pháp trao tay dành cho các kết nối luôn mở này. 8. Loại thiết bị nào cần dùng để truy cập DSL? Nhiều ISP chỉ muốn hỗ trợ một loại modem DSL duy nhất. Một số ISP còn tặng modem miễn phí nếu bạn đăng ký với họ. Tuy nhiên, vẫn phải kiểm tra mọi chi tiết. Một số nhà cung cấp loại này lại tính phí hàng tháng nhiều hơn một chút, để bù vào modem miễn phí đã tặng. Sau một năm sử dụng, có thể bạn đã trả phí sử dụng cao hơn. Vậy là bạn chỉ nhận được mức phí truy cập cao hơn mà thôi. Cách tốt nhất là chọn lựa nhà cung cấp có thiết bị tiêu chuẩn để bạn dễ dàng thay đổi nhà cung cấp nếu thấy cần. C. Các loại tài khoản sử dụng 1. Bạn sẽ có địa chỉ IP cố định hay động? IP cố định đắt hơn bao nhiêu? Địa chỉ IP động thường thì sử dụng khó hơn trong các phần mềm Internet của bạn, và nếu bạn muốn đăng ký tên miền riêng cho mình thì bạn phải có địa chỉ IP cố định. IP cố định cũng quan trọng đối với những người làm việc ở xa khi cần truy cập xuyên qua các firewall của doanh nghiệp. Các firewalls có thể để một vài số IP lọt qua trong khi vẫn chặn tất cả IP khác. 6 2. Liệu bạn có thể chọn tên đăng nhập hay là nó được tự động áp đặt? ISP có cung cấp dịch vụ tên miền hay không? Vấn đề quan trọng là bạn muốn đăng ký một cái tên cụ thể cho máy tính của mình. Nó càng quan trọng đối với các doanh nghiệp. Dù vậy, vẫn có một số người thích có tên miền cho máy tính tại nhà của họ. 3. Địa chỉ trang web của bạn sẽ như thế nào, khi bạn làm xong? Liệu nó có dài dòng và phức tạp? Lợi ích của một tên miền riêng là nó giúp bạn đơn giản hóa địa chỉ URL của trang web. Thường thì các ISP sẽ bắt buộc bạn phải có URL dài và phức tạp khi mà bạn không có tên miền riêng cho mình. D. Phần mềm 1. ISP có cung cấp phần mềm để kết nối? Nếu có, phần mềm có tính phí không? Hầu hết ISP sẽ cho người dùng phần mềm này. Nhưng hãy xem rõ trước khi ký hợp đồng. 2. ISP có cung cấp phần mềm cho các loại máy tính đặc biệt hoặc máy tính vận hành? 3. Phần mềm có dễ định dạng cấu hình? 4. ISP có hướng dẫn bạn cách xử lý cài đặt phần mềm nếu bạn gặp khó? 5. Nếu bạn có nhiều tài khoản, bạn có thể sử dụng cùng một phần mềm để quay số (dial-up) vào các ISP khác nhau? 6. ISP có phần mềm độc quyền cho Internet? Một số ISP yêu cầu bạn phải sử dụng phần mềm độc quyền của họ thay vì bất kỳ phần mềm nào khác. Việc này đặc biệt rắc rối khi các ISP bắt buộc bạn phải sử dụng một trình duyệt duy nhất, ví dụ như Internet Explorer. Bởi có nhiều trang web hoạt động tốt hơn trong Netscape hoặc Opera. 7. Sử dụng phần mềm của ISP có khó không? ISP gửi mail cho bạn hay bạn phải tự tải xuống (download)? E. Dịch vụ 1. Các ISP hỗ trợ kỹ thuật vào lúc nào? Liệu họ có hỗ trợ kỹ thuật suốt đêm hoặc vào ngày cuối tuần? 7 2. ISP có đường dây nóng hỗ trợ miễn phí hay bạn phải gọi điện đường dài để nhờ giúp đỡ? 3. Gọi được cho bộ phận kỹ thuật của ISP có khó không? Khi gọi điện, có thường xuyên bận máy hay phải gác máy chờ? Cần tự mình kiểm tra: gọi vào đường dây hỗ trợ kỹ thuật của ISP và xem khó khăn thế nào để kết nối liên lạc bằng điện thoại. 4. Nhân lực của bộ phận hỗ trợ kỹ thuật có đông không? 5. ISP có cung cấp trang web hỗ trợ trên mạng? Liệu nó có hữu ích hay là quá kỹ thuật? Chắc chắn phải hỏi rõ chuyện này, và kiểm tra trang web hỗ trợ, nếu cần thiết, để đảm bảo mình có thể kiếm ra trang web khi cần, và trang web đó hữu dụng. F. Độ tin cậy và chất lượng 1. ISP có thường xuyên bị “rớt mạng”? Nếu có, mất bao lâu để sửa chữa? Một số ISP không đáng tin cậy và thường rớt mạng hoặc có vấn đề về e-mail. Hãy chắc chắn ISP của bạn có thể sửa chữa sự cố ngay lập tức khi có sai sót. 2. Liệu ISP có hệ thống phòng bị giúp đảm bảo dịch vụ? 3. Liệu ISP sẽ chấp nhận những tin nhắn e-mail dung lượng lớn hay là họ cắt ra thành từng độ dài nhất định? Với các tài liệu gắn kèm thì điều này đặc biệt quan trọng. Hãy kiểm tra xem kích thước tối đa của tin nhắn e-mail là bao nhiêu megabyte (MB). Một số ISP giới hạn tin nhắn dưới 20MB; một số khác cho phép dung lượng tài liệu đính kèm lên đến 20MB. Nếu ISP chỉ cho phép kích thước dữ liệu nhỏ, hãy chắc chắn nó có sẵn dịch vụ FTP để bạn có thể chuyển tải dữ liệu cỡ lớn qua lại giữa khách hàng, bạn bè. ISP có cung cấp sự lựa chọn nhóm thảo luận USENET? Một số ISP sẽ cung cấp nhiều nhóm thảo luật Usenet hơn một số ISP khác, và bạn có thể thấy họ không cho bạn biết nhóm thảo luận mà bạn muốn truy cập vào. 4. Nó lưu giữ các bài viết trong bao lâu? Thời gian mà một ISP lưu giữ bài viết của nhóm thảo luận thì rất đa dạng. Đối với một số ISP nào đó, thời gian chỉ là một ngày – một số khác thì có thể nhiều tháng. Đối với hầu hết mọi người thì khoảng thời gian lưu trữ ít hơn 2 tuần là quá ngắn. 8 5. ISP có kết nối khá nhanh hay không? Bạn sẽ bị kéo dài thời gian khi kết nối không? ISP kết nối vào Internet như thế nào? Một số ISP có kết nối Internet chậm, bạn sẽ cảm nhận sự chậm chạp khi modem không chuyển tải nổi dữ liệu. Khi tìm hiểu cách thức ISP kết nối vào Internet, cần nhớ rằng kết nối T3 là tốt nhất, T1 là mức tối thiểu chấp nhận được. Nhưng thậm chí một kết nối tốt có thể bị chậm vì sử dụng quá nhiều, vì thế, thông tin có thể không phản ánh đúng tốc độ kết nối. Đối với ISP của bạn, trường hợp tốt nhất là phải có nhiều kết nối khác nhau vào Internet. Bằng cách đó, nếu một kết nối không thực hiện được, nó sẽ lập tức thay thế bằng kết nối dự phòng. G. Sản phẩm đặc biệt 1. ISP có cung cấp dịch vụ bảo mật giống như dịch vụ SSL (Secure Sockers Layer) cho các giao dịch mua bán trên mạng? Một số ISP cung cấp các phần mềm đặc biệt cho phép bạn tạo lập một gian hàng trực tuyến (online) trên website cá nhân. Nếu ISP cho phép thì cần kiểm tra xem nó có nằm trong kế hoạch bảo trú (hosting) của bạn không, hay là có tính phí thêm. 2. ISP có cung cấp các dịch vụ đặc biệt mà ISP khác không có? Kiểm tra việc này rất cần thiết, vì nhiều lúc các dịch vụ mà ISP cung cấp có thể rất hữu ích nhưng đôi lúc ISP tính phí nhiều cho dịch vụ mà bạn không hề sử dụng. 3. Liệu ISP sẽ đưa tên bạn vào danh sách email hoặc vào các đại lý thương mại? Một số ISP sẽ làm việc này. Cần chắc chắn ISP của bạn không làm việc này mà không có ý kiến cho phép của bạn. Bạn có thể thấy tên bạn trong hàng trăm danh sách spam khi bạn chọn nhầm ISP. Khi bạn có yêu cầu đặc biệt muốn ISP đưa tên bạn vào dịch vụ thư quảng cáo hoặc cung cấp FTP nặc danh cho một số dữ liệu của bạn thì nên hỏi rõ về chúng. Cũng cần chắc chắn họ cho bạn biết ISP đáp ứng yêu cầu của bạn hay không, và giá cả bao nhiêu. Hãy thương lượng, nếu ISP không cung cấp chức năng FTP, cùng với một kế hoạch lưu trữ web, ví dụ, có cơ may một số ISP sẽ làm việc này. 2- Bạn cần những gì để tham gia trực tuyến? 9 Lựa chọn modem Modem là thiết bị ảnh hưởng đến tốc độ truy cập Internet của bạn. Modem làm nhiệm vụ chuyển dữ liệu từ máy tính thành các tín hiệu âm thanh rồi truyền đi trên đường điện thoại. Nó làm điều ngược lại khi tiếp nhận thông tin. Các tiêu chuẩn modem Tốc độ tối đa mà modem có thể chuyển dữ liệu được dùng để phân loại chúng. Những modem có ký hiệu ‘V’ kèm theo là số là loại có thể nén dữ liệu và sửa lỗi. Có thể tham khảo các loại sau: • V32: 9600 bps. Tiêu chuẩn khá cũ, thường là không còn phù hợp với yêu cầu truy cập Internet ngày nay. • V32bis: 14400 bps. Có thể dùng khá thường xuyên để duyệt web nhưng nếu cần tải nhiều dữ liệu, tốc độ của modem sẽ bị chậm đáng kể. • V34: 28800 bps. Tốc độ khá • V42: một tiêu chuẩn cho thấy modem có thể phát hiện lỗi trong dữ liệu • V42bis: modem có thể nén dữ liệu • V90: có thể chuyển tải nhanh dữ liệu đến 56000 bps (56K) • X2: kiểu mới do Robotic phát triển có thể truyền dữ liệu đến 56Kbps • K56flex: mẫu mới do Hayes, Pace và một số nhà sản xuất khác chế tạo có thể đạt tốc độ 56Kbps ISDN Nếu bạn muốn sử dụng Internet nhiều hay bạn muốn cho cùng lúc nhiều người trong doanh nghiệp cùng kết nối vào Internet, bạn nên thay modem bằng ISDN adapter. ISDN (Integrated Services Digital Network) là một dịch vụ cho phép tăng nhanh tốc độ truyền dữ liệu từ 2-4 lần tốc độ của một modem thông thường nhưng lại không tốn nhiều chi phí như một đường thuê bao. ADSL Là loại công nghệ hiện đang phổ biến mạnh nhất hiện nay trên thị trường dành cho cả doanh nghiệp và hộ gia đình. Giá thuê bao có thể xê dịch từ vài trăm ngàn đồng đến khoảng 2 triệu đồng/tháng tùy theo gói dịch vụ yêu cầu. Tín hiệu ADSL có thể được truyền đến nơi sử dụng bằng đường dây điện thoại, hay tuyến cáp riêng. Nhà cung cấp dịch vụ thường sẽ tiến hành các thao tác lắp đặt cần thiết. Dịch vụ truy nhập Internet tốc độ cao ở Việt Nam chính thức hoạt động vào giữa năm 2003, tại thời điểm đó mới chỉ có 3 ISP cung cấp với tổng số 183 thuê bao. Tính đến tháng 01 năm 2006 đã có 5 ISP cung cấp dịch vụ và đạt trên 227.000 thuê bao, tổng thuê bao Internet ADSL năm 2005 tăng so với năm 2004 gần 300%. Thuê bao ADSL tăng nhanh, một phần do chính sách hỗ trợ phát triển Internet của Nhà nước phù hợp, giá cả cạnh tranh, chất lượng đường truyền dịch vụ được cải thiện đáng kể và cũng góp mặt nhiều loại hình dịch vụ 10 gia tăng trên Internet. Nhiều thuê bao gián tiếp dial up đã chuyển sang sử dụng thuê bao ADSL và đây cũng là sự phát triển tất yếu của loại hình thuê bao Internet băng thông rộng. Tại thời điểm này, dịch vụ băng thông rộng đã có tại hầu hết các tỉnh thành trong cả nước. Trong đó VNPT là ISP có thị phần ADSL lớn nhất, cùng với FPT và Viettel, 3 ISP này chiếm tới 98% thị trường. Còn lại 2% là thuê bao do EVN Telecom, Netnam và SPT cung cấp. Bên cạnh đó số lượng kênh leased line qui chuẩn ra 64Kbps do các ISP cung cấp cũng đã đạt gần 8.800 thuê bao. Theo dự báo, trong những năm tiếp theo tốc độ phát triển loại hình thuê bao này sẽ còn tiếp tục phát triển. (Theo VNNIC) ( 1/3/2006 ) Sơ đồ kết nối Internet thông qua cổng TPHCM ( theo VNNIC ) Đường truyền thuê bao (lease line) Đường truyền thuê bao cho phép bạn kết nối máy chủ của mình vào Internet mà nhờ đó khách hàng có thể truy cập thông tin của bạn như xem catalog sản phẩm, duyệt web… Để dùng đường truyền thuê bao, bạn cần đến bộ định tuyến (router) thay vì modem hay ISDN adapter. Bộ định tuyến làm nhiệm vụ đảm bảo cho thông tin trên máy chủ được định dạng đúng và ghi đúng địa chỉ trước khi được truyền đi trên Internet. 11 3- Nghẽn mạch và thời gian tải dữ liệu Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tới thời gian truyền một tập tin trên Internet đến máy của bạn. Internet luôn có sự chậm trễ riêng của nó. Nếu có nhiều người tải cùng một file xuống máy của họ thì có thể gây ra sự chậm trễ. Nếu tập tin lưu trữ trên một máy tính chạy chậm, nó có thể làm cho thời gian tải tập tin đó qua Internet bị chậm. Cuối cùng nếu tập tin đó nằm trên 1 máy chủ đặt ở một nước khác, thời gian chậm trễ có thể do tốc độ kết nối giữa ISP nước đó với nước đến. Trung bình một tập tin có dung lượng 1Mb thì cần từ 10-20 phút để tải xuống máy nếu dung modem tốc độ 33.6Kbps nhưng chỉ cần từ 7-15 phút nêu tải qua modem có tốc độ 56Kbps. Cũng đôi khi bạn tải một tập tin được lưu trữ từ một máy tính có tốc độ nhanh qua Internet chỉ trong tíc tắc. 12