Nội dung

1 TUYEÅ N TAÄ P VUÕ BAÈ N G MIEÁNG NGON HAØ NOÄI(1) (1) In theo baûn in cuûa Nhaø xuaát baûn Vaên hoïc xuaát baûn naêm 1994 http://ebooks.vdcmedia.com MIEÁNG NGON HAØ NOÄI 2 Thaân meán taëng Quyø, ngöôøi noäi trôï ñaõ giuùp toâi vieát xong cuoán saùch naøy; ngöôøi baïn ñaõ cho toâi thöôûng thöùc mieáng ngon ñaát Baéc; ñeå kyû nieäm nhöõng ngaøy vui soáng treân ñaàm Linh Ñöôøng ngaøo ngaït höông sen. V.B http://ebooks.vdcmedia.com 3 TUYEÅ N TAÄ P VUÕ BAÈ N G THAY LÔØI TÖÏA Vaøo khoaûng naêm taøn thaùng heát, ôû mieàn Nam nöôùc Vieät coù nhöõng buoåi toái ñìu hiu laïnh nhö muøa thu ñaát Baéc. Gioù buoàn ñuoåi laù ruïng treân heø. Maây baïc naëng neà troâi ñi chaàm chaäm nhö chia moái buoàn cuûa khaùch thieân lyù töông tö. Ngöôøi xa nhaø ñoät nhieân thaáy troáng traûi trong loøng. Leâ böôùc chaân treân nhöõng neûo ñöôøng xa laï, y thaáy tieác nhôù moät caùi gì khoâng maát haún, nhöng khoâng coøn thaáy. Nhôù vaån vô, buoàn nheï nheï. Caùi buoàn khoâng se saét, caùi nhôù khoâng day döùt, nhöng chính caùi buoàn vaø caùi nhôù ñoù môùi thöïc laøm cho ngöôøi ta nhoïc meät, thaãn thôø. Loøng ngöôøi, cuõng nhö caùnh hoa, choùng giaø ñi vì theá. Ngöôøi ta khoâng naëng laém veà hieän taïi, nhöng thieát tha vôùi quaù khöù hôn. Moät tieáng deá ôû chaân töôøng, moät ngoïn gioù vaøng heo haét, hay moät tieáng laù ñuïng caønh traâm ñeàu nhaéc nhôû ta nhöõng kyû nieäm xa xoâi, dìu dòu. Ngaøy xöa, ngöôøi cung nöõ ôû trong tieâu phoøng laïnh ngaét thaáy xe deâ thì nhôù ñeán luùc ñöôïc quaân vöông aáp uû thöông yeâu. Tieáng con yù nhi gôïi laïi ôû trong loøng ngöôøi chinh phuï buoåi ngöôøi traùng só “laâm haønh”. Taïi kinh ñoâ Tröông Haøn thaáy laù ngoâ ruïng gieáng thu thì söïc nhôù ñeán rau thuaàn, caù lö vaø muoán treo aán trôû veà queâ cuõ. http://ebooks.vdcmedia.com MIEÁNG NGON HAØ NOÄI 4 “Gioù thu moä t tieá n g beâ n tai, Thuaà n , lö söï c nhôù ñeá n muø i Giang Nam. Ñoâi khi cuõng mang beänh nhôù nhung, ngöôøi vieát saùch naøy vaøo luùc naêm taøn haàu heát cuõng öa nghó ñeán moät vaøi kyû nieäm xa xöa. Moät cheùn traø sen do nhaø öôùp; maáy caùi baùnh Toâ Chaâu nhaám nhaùp vaøo moät hoâm maùt trôøi; moät noài côm gaïo taùm aên vôùi thòt rim; baùt canh caàn boác khoùi xanh nghi nguùt; maáy quaû caø Ngheä gioøn tan hay meû coám Voøng aên vôùi chuoái tieâu tröùng cuoác... taát caû nhöõng thöù ñoù, gôïi cho ta moät noãi theøm tieác môø môø, nhö laøm rung ñoäng tôùi nhöõng nôi thaàm kín nhaát cuûa loøng. Nhöõng luùc ñoù ta khoâng theå khoâng lieân töôûng tôùi nhöõng ngaøy dòu ngoït beân caïnh meï giaø, vôï daïi döôùi caùi maùi nhaø cuõ kyõ reâu phong. Ngoïn ñeøn khoâng saùng loùe nhöng ñuû soi moät caùch thaân maät vaøo nhöõng maùi toùc thaân yeâu; tieáng ca haùt khoâng nhieàu nhöng ñuû laøm cho tim ta aám aùp; maø böõa côm tuy laø thanh ñaïm, nhöng ñuû ñeå cho ta ngon mieäng hôn laø aên vaây, aên yeán. Ñi trong gioù laïnh luøng, toâi nhôù ñeán nhöõng buoåi sum hoïp eâm ñeàm, toâi nhôù ñeán nhöõng böõa côm thaân maät, toâi nhôù ñeán nhöõng mieáng ngon gia duïng vaø ñeâm ñeâm toâi ñaõ ghi nhöõng nhaän xeùt vaø caûm xuùc ñoù leân treân maët giaáy. Hôïp vôùi nhöõng baøi ñaõ vieát tröôùc ñaây, cuoán saùch nhoû beù naøy khoâng coù tham voïng gì hôn laø ghi laïi ñöôïc noãi buoàn nhôù xa xoâi vaø göûi gaém moät chuùt tình cho ai ai, ôû Trung, Baéc cuõng nhö Nam, mang naëng trong loøng nhöõng bieät ly xöù sôû. V.B. http://ebooks.vdcmedia.com 5 TUYEÅ N TAÄ P VUÕ BAÈ N G Mieáng ngon nhôù laâu, Cô caàu nhôù dai. (Phöông ngoân) I DÖÏNG Sau moät cuoäc bieán thieân, ñaát nöôùc ñoåi thay nhieàu laém. Ai hoài cö naêm 1948-1949 coù coøn nhôù raèng suoát töø Baïch Mai veà ñeán chôï Hoâm, coù haøng daõy phoá bò phaù khoâng? Haøng Da, Haøng Thieác, Haøng Ñoàng, chæ coøn trô laïi maáy caùi nhaø loûng leûo, maát caû traàn, caû cöûa. Coù phoá coû moïc ra caû ñöôøng ñi. Nhieàu caùi ngoõ heûm bò ngheõn, khoâng qua laïi ñöôïc, vì gaïch ngoùi chaát cao leân nhö nuùi. Baây giôø thaønh phoá Haø Noäi laïi coù moät veû maët môùi roài. Nhieàu phoá ngaøy xöa heïp vaø khuaát khuùc, vôùi nhöõng caùi nhaø luïp xuïp, moät taàng, troâng vaøo toái taêm nhö moät ngaøy muøa ñoâng, nay ñaõ coù nhöõng caên nhaø roäng, kieåu môùi, cöûa soå bòt hoa saét, ñöùng leân thay theá. Coù khi ñöùng ôû ñaàu http://ebooks.vdcmedia.com MIEÁNG NGON HAØ NOÄI 6 phoá maø nhìn veà cuoái phoá, ngöôøi ta thaáy nhaø cöûa thaúng taêm taép nhö veõ trong baûn ñoà. AÁy laø vì nhu caàu cuûa vaên minh ñoù. Xe nhieàu, ngöôøi laém, coù söûa sang nhö theá môùi deã beà giao thoâng. Ngöôøi ñi boä ñôõ cheát, maø oâng vaën laùi oâtoâ cuõng thích. Nhöng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nhaøn taûn, thích nhìn vaøo nhöõng caùi nhoû moïn, cuõ kyõ ñeå tìm laïi daáu xöa veát cuõ cuûa Haø thaønh, coù leõ caùi tænh thaønh môùi naøy khoâng gôïi cho trí oùc nhieàu caûm töôûng neân thô laém, nhö tröôùc hoài chieán tranh. Ngöôøi ta baâng khuaâng nhôù moät caùi gì ñaõ maát, vaø chính ngöôøi ta khoâng bieát roõ laø caùi gì. Tuy nuùi Nuøng haõy coøn, thaùp Ruøa (vôùi moät ngoïn ñeøn maùy ôû treân ÑÆnh thaùp!) vaãn coøn sôø sôø ra ñaáy, nhöng khoâng khí Haø Noäi cuõ thì hình nhö ñaõ ñoåi thay. Noùng khoâng phaûi laø caùi noùng Haø Noäi cuõ, maø reùt cuõng khoâng phaûi caùi reùt cuûa Haø Noäi cuõ. Ngöôøi taûn cö ñi tha thaån heát caû “Haø Noäi 36 phoá phöôøng”, vaøo moät buoåi ñaàu thu kia, nghieäm thaáy raèng: taâm taùnh ngöôøi Haø Noäi ñoåi thay, phoá xaù, nhaø cöûa thay ñoåi, maø caùi maëc cuûa ngöôøi Haø Noäi cuõng khaùc xöa, duy chæ coù moät thöù khoâng thay ñoåi: laø caùi aên cuûa ngöôøi Haø Noäi. http://ebooks.vdcmedia.com 7 TUYEÅ N TAÄ P VUÕ BAÈ N G Toâi khoâng muoán noùi ôû ñaây veà caùi löôïng aên, nhöng muoán noùi veà caùi phaåm, khoâng muoán noùi veà taùnh caùch aên cuûa töøng ngöôøi, nhöng veà caùi chaát aên cuûa ñaïi ña soá ngöôøi Haø Noäi. Xa Haø Noäi moät daïo, ngöôøi trôû laïi ñeá ñoâ coù theå aên caùc thöù cao löông myõ vò cuûa Taøu, Taây; nhöng ruùt laïi thì ngöôøi Haø Noäi roài cuõng quay veà vôùi nhöõng moùn aên coå truyeàn ñaëc bieät Haø Noäi noù laøm cho chuùng ta theøm nhôù. AÊn vaây, aên boùng, aên haûi saâm, baøo ngö, gì roài cuõng chaùn. Moät buoåi saùng kia, thaáy naûn veà söï tieâu hoùa, ta chôït nhôù raèng côm traéng vaãn laø laønh vaø hôïp vôùi taïng phuû ta. Moät baùt phôû khoùi boác leân nghi nguùt, moät meït buùn chaû thôm ngaøo thôm ngaït, hay moät ñóa baùnh cuoán Thanh Trì, ñeå beân caïnh moät ñóa ñaäu raùn phoàng noùng raãy leân, töï nhieân laøm cho ta nhôù raèng nhöõng caùi ñoù ñaõ taïo neân moät phaàn naøo linh hoàn cuûa Haø Noäi; sôû dó ta thaáy khoâng theå queân ñöôïc Haø Noäi cuõng vì nhöõng thöùc aên ñaëc bieät Haø Noäi ñoù. Coù nhöõng ngöôøi ñaõ qua caùi tuoåi hai möôi, bò nhöõng boùng daùng yeâu kieàu cuûa ñoâ thò vaên minh xoâ ñaåy, ñaõ boû caùi maùi nhaø yeân aám cuûa mình ñi theo tieáng goïi cuûa moät tình yeâu môùi, eâm aùi hôn, thaém töôi hôn. http://ebooks.vdcmedia.com MIEÁNG NGON HAØ NOÄI 8 Höông boán muøa coù theå laøm cho hoï say söa, nhöng moät buoåi chieàu ñoâng kia, ngöôøi ñaøn oâng laïc phaùch trôû veà thaáy gia ñình aám cuùng, chaân thaät, boãng thaáy loøng aân haän, vì ñeán luùc baáy giôø môùi caûm thaáy chæ coù ngöôøi vôï taám naúm môùi laø ngöôøi chung thuûy vôùi mình. Moät caùi quaøng tay, moät caùi nhìn aâu yeám, caû moät thôøi aùi aân xöa kia töôûng ñaõ tan bieán, baây giôø laïi trôû veà, coù phaàn thôm ngaùt hôn xöa. Moät hôi thôû, moät mieäng cöôøi gôïi laïi caû moät moái tình eâm dòu maø kín ñaùo, cuõng nhö moät ngöôøi xa queâ laâu ngaøy, ngöûi thaáy muøi luùa chín ôû caùnh ñoàng, laïi thaáy nôû ra trong trí bao nhieâu kyû nieäm töôi ñeïp nôi ñoàng aùng. Mieáng ngon Haø Noäi, vì theá, nhieàu khi laøm cho ta yeâu Haø Noäi thaám thía, nhôù Haø Noäi eâ cheà, vaø laøm cho ta caûm giaùc ta laø ngöôøi Haø Noäi hôn... Coù ai ñaõ xa Haø Noäi laâu ngaøy, moät chieàu hiu haét voïng veà Haø Noäi nhôù töøng caùi ngoõ, töøng caùi nhaø, nhôù töøng vöôøn Baùch Thaûo, hoà Hoaøn Kieám nhôù ñi, nhôù töø nhöõng hoa saáu ruïng ôû treân ñöôøng ñaàu thu nhôù xuoáng, maø töï nhieân ôû ñaâu coù ngöôøi tìm ñeán mang “moät chuùt quaø Haø Noäi” ñeán cho mình, ngöôøi aáy môùi coù theå bieát “quaø Haø Noäi” giaù trò nhö theá naøo! http://ebooks.vdcmedia.com 9 TUYEÅ N TAÄ P VUÕ BAÈ N G Keå veà ñoàng tieàn thì cuõng chaúng laáy gì laøm ñaét ñaâu. Moät loï caø cuoáng khoâng to hôn moät ngoùn tay; vaøi caùi baùnh coám, beân moät laïng cheø maïn sen, hay moät loï vöøng hoaëc moät chai nöôùc maém; maáy thöù ñoù tính theo thôøi giaù, khoâng quaù naêm chuïc baïc. Theá nhöng maø nhöõng caùi quaø ñoù ñaõ ñem ñeán cho loøng ta bao nhieâu söï ñaém say, bao nhieâu thuù vò, bao nhieâu caûm giaùc moâng lung, nhaõ lòch! Ta caàm laáy maø thaáy nhö oâm moät chuùt höông hoa cuûa ñaát nöôùc vaøo loøng. Ai ñaõ baûo aên uoáng laø moät ngheä thuaät? Hôn theá, aên uoáng laø caû moät neàn vaên hoùa ñaáy. Nhieàu ngöôøi vieát veà aûnh höôûng huyeàn dieäu cuûa vaên chöông ñaõ nhaän raèng ñoïc moät quyeån saùch hay coøn nhö soáng haún moät kieáp khaùc vì ñöôïc laøm baïn vôùi thaùnh hieàn. Ngöôøi saønh aên, ngöôøi bieát aên ngon cuõng theá, aên moät mieáng ngon cuûa ñaát nöôùc thaáy böøng leân ôû trong loøng moät moái haïnh phuùc, vì ñaõ ñöôïc aên vaøo trong mình moät chuùt gì cuûa ñaát nöôùc, moät tinh tuùy truyeàn töø naêm, thaùng noï sang thaùng, naêm kia. Coù phen ta ñaõ aên quaø Nhaät, ta duøng côm Taây, ta laïi aên tieäc Taøu. Moãi mieáng ngon cuûa moät nöôùc bieåu loä moät phaàn naøo caù tính cuûa nöôùc ñoù, cuõng nhö uoáng nöôùc traø naêm giôø laø ñaëc bieät AÊngleâ, cary deâ, cary gaø laø ñaëc bieät http://ebooks.vdcmedia.com MIEÁNG NGON HAØ NOÄI 10 AÁn Ñoä hay aên côm rang vôùi thòt boø troän ñöôøng laø ñaëc bieät Phuø Tang. Baây giôø coù leõ cuõng ñaõ xa roài, nhöng vaøo caùi thôøi 1946-1947, ôû bieân khu chaïy loaïn, toâi quaû ñaõ nhôù ñeán nhöõng mieáng ngon Haø Noäi, coù khi ñau nhoùi ôû tim. AÊn moät baùt phôû ôû chôï Ñaïi, toâi laïi nhôù tôùi anh phôû Söùt ôû trong caùi ngoõ cuït Traøng Tieàn; aên nem chaû thì nhôù nem chaû ôû ñình Haøng Vaûi Thaâm; buùn thì buùn chôï Baèng; mieán löôn treân chôï Ñoàng Xuaân; baùnh ñaäu, nhôù baùnh ñaäu Haûi Döông; keïo meø Thieàu Chaâu, roài thì baùnh coám Nguyeân Ninh, chaû Haøng Haøi, vaø coám Voøng, vaø nhaõn Coùt, vaø baùnh lam Lim, vaø chaû nöôùng Gheành, vaø baùnh giaày Quaùn Gaùnh! Bôûi vì phaøm thöùc quaø gì ngon nhaát, thaûy thaûy ñeàu phaûi “coù maët” ôû Haø Noäi caû. Nhôù ñeán nhöõng quaø aáy, khoâng phaûi laø nhôù ñeán Haø Noäi maø thoâi, nhöng laø nhôù taát caû moät daûi ñoàng baèng phì nhieâu Baéc Vieät, coù saùo saäu nhaûy treân löng boø, vôùi nhöõng ngöôøi nhaø queâ vaïm vôõ caøy ruoäng, vôùi nhöõng coâ gaùi vöøa haùt vöøa quay tô, vôùi nhöõng ñöùa treû chaên traâu, maët maøy lem luoác nhöng troâng duyeân daùng bieát bao! Chao oâi, nhöõng söï nhôù nhung ñoù, sao maø ñaèm thaém, saâu xa theá! Loøng ngöôøi ta buoàn nheø nheï, coù phaûi moät http://ebooks.vdcmedia.com