Ngữ Văn 10 - Ebook

doc
Số trang Ngữ Văn 10 - Ebook 57 Cỡ tệp Ngữ Văn 10 - Ebook 560 KB Lượt tải Ngữ Văn 10 - Ebook 0 Lượt đọc Ngữ Văn 10 - Ebook 5
Đánh giá Ngữ Văn 10 - Ebook
4.6 ( 8 lượt)
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề liên quan

Nội dung

Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG PTTH NGUYỄN CHÍ THANH ***** o 0 o ***** GV: Nguyễn Thị Bích Thuỷ NINH HOÀ 2009 - 2010 Trang: 1 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Tiết 1, 2 : Đọc văn TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Nắm được một cách đại cương hai bộ phận lớn của văn hoc Việt Nam: văn học dân gian và văn học viết.  Nắm được một cách khái quát quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam.  Hiểu được những nội dung thể hiện con người việt nam trong văn học. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định lớp. 2 Bài mới : Giáo viên dẫn vào bài mới. I CÁC BỘ PHẬN HỢP I CÁC BỘ PHẬN HỢP THÀNH CỦA VĂN THÀNH CỦA VĂN HỌC HỌC VIỆT NAM VIỆT NAM VHVN có mấy bộ phận cấu VHVN bao gồm các sáng tác ngôn từ với hai bộ thành? phận lớn có quan hệ mật thiết : VHDG và VHV 1 Văn học dân gian: 1 Văn học dân gian: − Ai là tác giả? Nó được lưu a. Khái niệm: Là những sáng tác tập thể và truyền bằng hình thức chủ yếu truyền miệng của nhân dân lao động. nào? Có khi nào người trí b. Các thể loại: Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, thức tham gia sáng tác văn cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, tục ngữ, học dân gian không? câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, chèo. VD : SGK. → Học sinh trả lời dựa trên c. Đặc trưng:Thể loại: mục I SGK /5 → Giáo viên nhận xét, chốt ý. Truyện cổ dân gian Thơ ca dân gian Sân khấu dân gian − Thể loại đặc trưng của văn học dân gian?  Tính truyền thống  Tính tập thể  Tính thực hành ( Sự gắn bó các sinh hoạt Trang: 2 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 2 Văn học viết: khác nhau trong đời sống cộng đồng.) − Tác giả của VHV thuộc 2 Văn học viết: tầng lớp nào trong xã hội? a. Khái niệm: Là sáng tác cá nhân người trí thức, Khác gì với tác giả VHDG? được ghi lại bằng chữ viết, mang dấu ấn tác giả. − VHV Việt Nam được viết bằng thứ chữ nào? Ví dụ. b. Chữ viết của VHV: Chữ Hán, Nôm, Quốc − Hệ thống những thể loại của ngữ, 1 bộ phận viết bằng tiếng Pháp. VHVN mà em đã học? c. Hệ thống thể loại: Phát triển theo từng thời kỳ văn học (SFK/6) ◊ Từ thế kỷ X TK → XIX : Văn xuôi, thơ, văn biền ngẫu ◊ TK XX → nay : loại hình tự sự, trữ tình, loại II QUÁ TRÌNH PHÁT kịch. TRIỂN CỦA VHVN II QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VHVN: Quá trình phát triển của VHVN có đặc điểm gì? Chia Gắn với lịch sử, chính trị, văn hoá của đất nước. ra những thời kỳ nào? Chia ra làm 3 thời kỳ:  Từ TK X → hết XIX: VH trung đại  Từ đầu TK XX → CM tháng 8 năm 1945 : Văn học hiện đại.  Từ CM tháng 8 năm 1945 → hết TK XX : 1 Văn học trung đại ( X → XIX) Hán, Nôm. Yêu cầu học sinh đọc và trình Văn học hiện đại. 1 Văn học trung đại ( X → XIX) Hán, Nôm. Văn học chữ Hán: bày những nét chính của VH Thời gian: Hình thành từ TK X → cuối TK XIX trung đại ( Các bộ phận, đặc đầu TK XX. điểm của các bộ phận) Đặc điểm:Tiếp nhận những học thuyết lớn của − Chữ Hán du nhập vào Việt phương Đông: Nho giáo, Phật giáo, tư tưởng Lão Nam vào những khoảng thời – Trang và hệ thống thể loại thi pháp văn học cổ, gian nào? Tại sao đến TK trung đại Trung Quốc; có giá trị hiện thực, giá trị XIX VHV mới thực sự hình nhân đạo. Trang: 3 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 thành? Vai trò của chữ Hán Thành tựu: Thơ văn yêu nước thời Lý, Trần, các đối với VHVN trung đại? Kể thể loại văn xuôi, tiểu thuyết chương hồi. tên một vài tác giả, tác phẩm Tác giả tiêu biểu: Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh lớn? Khiêm, Nguyễn Du, Cao Bá Quát…. − Chữ Nôm ra đời từ TK nào? Trong VB nào? Đạt đến đỉnh cao vào thế kỷ nào? Với Văn học chữ Nôm: những tác giả, tác phẩm nào? Thời gian: Phát triển từ TKXV và đạt đến đỉnh Việc tạo ra chữ Nôm và dùng cao cuối TK XVIII đầu TK XIX. chữ Nôm sáng tác văn học Đặc điểm: chứng tỏ điều gì?  Ảnh hưởng của VHDG gắn liền với những truyền thống của VH trung đại ( yêu nước, nhân đaọ, hiện thực).  Phản ánh quá trình dân tộc hoá, dân chủ hoá của VH trung đại. Chứng minh cho ý thức tự cường, ý thức xây dựng nền văn hiến độc lập dân tộc.  Tiếp thu chủ động sáng tạo các thể loại VH trung đại, hình thành các thể loại thơ dân tộc. Thành tựu: Thể thơ dân tộc: lục bát, song thất lục bát, truyện thơ, ngâm khúc, hát nói có được vai trò quan trọng → dễ dàng đến với nhân dân. Tác giả tiêu biểu: Nguyễn Trãi, Hồ Xuân 2 Văn học hiện đại: Những nét chính của VH hiện đại? Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Du… Văn học trung đại là sản phẩm của nền văn hoá phương Đông. Nêu những nét khác biệt giữa 2 Văn học hiện đại: VH hiện đại và VH trung đại? Thời gian:Cuối TK XIX → những năm 30 của VH hiện đại chia ra các giai TK XX → VHVN bước vào quỹ đạo của VHHĐ. đoạn như thế nào? Đặc điểm: Trang: 4 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Nêu những nét chính của 3 xu −VHHĐVN kế thừa tinh hoa của VH truyền hướng văn học này. thống. Mặt khác tiếp thu những nền văn hoá lớn trên thế giới để hiện đại hoá, có đặc điểm khác biệt so với văn học trung đại chủ yếu: Về tác giả Về đời sống văn học (SGK/9) Về thể loại Về thi pháp − VH TK XX phản ánh hiện thực XH và chân dung con người Việt Nam với tất cả phương diện phong phú, đa dạng. − Trước CM tháng 8:  VH hiện thực: Phản ánh xã hội thực dân, xã hội phong kiến, với dự báo cuộc CM sắp diễn ra.  VH lãng mạn: Đề cao cái tôi cá nhân. − Sau CM tháng 8: VHHTXHCN : Phản ánh sự nghiệp đấu trang CM và xây dựng cuộc sống mới. Thành tựu nỗi bật: Thơ văn yêu nước và  Cách Mạng Thể loại: Thơ mới, tiểu thuyết tự lực văn  đoàn, văn xuôi hiện thực trước CM, thơ kháng chiến chống Pháp. Thơ, tiểu thuyết, bút kí trong kháng chiến chống Mỹ và trong cuộc sống mới. III CON NGƯỜI VIỆT NAM QUA VĂN III CON NGƯỜI VIỆT HỌC: NAM QUA VĂN HỌC: 1 Con người Việt Nam trong quan hệ thế giới GV chia 4 nhóm tìm hiểu 4 tự nhiên: mục, yêu cầu các nhóm khi VHDG: Kể lại quá trình ông cha ta nhận chức, Trang: 5 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 trình bày phải có dẫn chứng cải tạo thế giới thể hiện tình yêu đối với thiên minh hoạ. nhiên tươi đẹp như : núi, sông, rừng núi, cánh cò,  Nhóm 1: Con người đồng quê… trong quan hệ với thế VHTĐ: Hình tượng thiên nhiên ( Tùng, cúc, giới tự nhiên trúc, mai, ngư tiều, canh mục,…) gắn với lý  Nhóm 2: Con người tưởng đạo đức và thẩm mỹ. trong quan hệ với quốc VHHĐ: Hình tượng thiên nhiên( hoa sen, bưởi, dòng sông, sóng biển,…) thể hiện tình yêu quê gia, dân tộc.  Nhóm 4: Con người hương, đất nước, tình yêu cuộc sống, lứa đôi. Việt Nam và ý thức về 2 Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia, dân tộc: bản thân. Sơ đồ hệ thống hoá văn học Việt Nam: VH phản ánh công cuộc bảo vệ xây dựng đất nước của con người Việt Nam → thể hiện tinh VHVN thần yêu nước. Cụ thể: VHDG VHDG: Tình yêu làng xóm, nơi chôn nhau cắt VHV rốn, căm ghét các thế lực xâm lược. VHTĐ: Thể hiện sâu sắc về ý thức quốc gia, dân tộc, về truyền thống văn hiến. Tiến trình phát triển VHHĐ: Chủ nghĩa yêu nước gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giai cấp, lý tưởng XHCN VHTĐ VHHĐ 3 Con người Việt Nam trong quan hệ với Xã hội: VHDG: Thể hiện ước mơ về một xã hội công Con người Việt Nam qua VHVN bằng tốt đẹp. VHTĐ: Đó là ước mơ về XH Nghiêu - Thuấn. Xã hội Chủ nghĩa hiện thực Quốc gia Chủ nghĩa nhân đạo Đạo lý làm người Chủ nghĩa yêu nước VHHĐ: Đó là lý tưởng XHCN, ước mơ xây Thiên nhiên bản thân dựng cuộc sống mới. 4 Con người Việt Nam và ý thức về bản thân: Trong hoàn cảnh lịch sử đặc biệt như đấu tranh ngoại xâm, cải tạo thiên nhiên người Việt Nam thường đề cao ý thức cộng đồng hơn ý thức cá Trang: 6 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 nhân. Trong hoàn cảnh khác như cuối TK XVIII đầu TK XIX, gai đoạn 30 – 45 và văn học thời kỳ đổi mới từ 1986 → nay đã đề cao quyền sống của con người, cá nhân, quyền được hưởng hạnh phúc và tình yêu. IV TỔNG KẾT: ghi nhớ SGK / 13 IV TỔNG KẾT: Giáo viên vẽ sơ đồ hệ thống hoá. 4 Củng cố: Trình bày quá trình phát triển của VHVN 5 Dặn dò:  Chuẩn bị bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.  Nắm được các ý chính của bài đã học. Tiết 3: Tiếng Việt HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:Giúp HS  Nắm được kiến thức cơ bản về HĐGT bằng ngôn ngữ: các nhân tố, 2 quá trình trong HĐGT.  Biết xác định các nhân tố giao tiếp trong HĐGT, năng cao năng lực giao tiếp ( nói, viết)  Có thái độ và hành vi phù hợp trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. Trang: 7 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 I THẾ NÀO LÀ HOẠT I THẾ NÀO LÀ HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG BẰNG NGÔN NGỮ: NGÔN NGỮ: 1 Xét ngữ liệu 1 SGK/14 1 Xét ngữ liệu 1SGK/14 GV yêu cầu HS đọc văn bản a. HĐGT diễn ra giữa: và chia nhóm thảo luận theo hệ thống câu hỏi SGK. → GV nhận xét, đánh giá, sữa  Nhân vật giao tiếp: Vua nhà Trần và các vị bô lão.  Cương vị : Vua đầu triều, bề trên chữa. Bô lão thần dân, bề dưới b. Vai của các nhân vật giao tiếp đổi liên tục  Lượt lần 1: Vua nói các vị bô lão nghe  Lượt lần 2: Các vị bô lão nói, nhà vua nghe.  Lượt lần 3: Nhà vu hỏi, các vị bô lão nghe.  Lượt lần 4: Các vị bô lão trả lời, nhà vua nghe. c. Hoàn cảnh giao tiếp:  Địa điểm: Điện Diên Hồng.  Thời điểm: Quân Nguyên xâm lượt nước ta lần thứ 2 (lần 1:1257; lần 2:1285; lần 3: 1288) d. Mục đích:  Bàn về nguy cơ của một cuộc chiến tranh xâm lược đã ở vào trình trạng khẩn cấp.  Đề cập đến vấn đề: nên hoà hay nên đánh ( đầu hàng hay đánh bảo vệ Tổ Quốc)  Mục đích của cuộc giao tiếp là nhằm “thống nhất ý chí và hành động” để đấu Trang: 8 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 tranh bảo vệ Tổ Quốc. Mục đích ấy đã thành công tốt đẹp bằng quyết tâm “ Muôn miệng một lời: - Đánh! Đánh!” 2 Xét ngữ liệu 2: 2 Xét ngữ liệu 2: GV yêu cầu HS dựa vào kết a. Diễn biến của HĐGT quả đã học ở phần Văn và  Nhân vật giao tiếp: cách trình bày ở mục 1, trả lời  Người viết: Tác giả Trần Nho các câu hỏi ở SGK. Thìn → Nhận xét, đánh giá.  Người đọc: HS lớp 10 nói riêng, những người quan tâm đến VH nói chung.  Đặc điểm của nhân vật giao tiếp:  Tương đương về trình độ hiểu biết ( Những người cùng thế hệ tác giả)  Hạn chế hơn về mặt hiểu biết ( Các em HS) b. Hình ảnh giao tiếp: Có tổ chức, có mục đích, có nội dung và được thực hiện theo chương trình mang tính pháp lí trong nhà trường. c. Nội dung giao tiếp: Các vấn đề cơ bản của VHVN. d. Mục đích giao tiếp:  Người viết: Cung cấp cái nhìn tổng quát về VHVN.  Người đọc: Lĩnh hội 1 cách tổng quát về VHVN. e. Đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ và cách tổ chức văn bản: ◊ Phương tiện ngôn ngữ: Dùng ngôn ngữ Trang: 9 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 của ngành khoa học XH, chuyên ngành ngữ văn như: VHDG, VHV, thể loại văn xuôi, thơ, lịch sử văn học, VH trung đại, VH hiện đại. ◊ Cách tổ chức văn bản: Có kết cấu rõ ràng thể hiện: Tính mạch lạc: Độc lập tương đối về nội dung. Tính chặt chẽ: Làm chứng tỏ cho tiêu đề. 3 Kết luận: 3 Kết luận : Qua việc xét ngữ liệu, yêu cầu Ghi nhớ SGK/15. học sinh trả lời các câu hỏi:  Thế nào là HĐGT bằng ngôn ngữ?  Quá trình của HĐGT?  Các nhân tố của HĐGT? → GV chốt ý → ghi nhớ. 4. Củng cố: Ghi nhớ SGK/15 Bài tập về nhà: “ Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang Bao nhiêu tất đất, tất vàng bấy nhiêu” a. Lời của tác giả nói với mọi người, đặc biệt là người nông dân b. Nội dung: Khuyên mọi người không bỏ ruộng hoang vì tất đất là tài sản quý giá c. Mục đích khuyên nhủ, kêu gọi mọi người làm việc d. Cách nói chân tình qua những từ: ai, chớ, bao nhiêu…. bấy nhiêu 5. Dặn dò Nắm lý thuyết Làm bài tập 1,/20; 3,4,5/21 Soạn bài : “ Khái quát VHDGVN”. Trang: 10 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Tiết 4: Đọc văn. KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM A MỤC ĐÍCH CẦN ĐẠT: Giúp HS  Hiểu và nhớ được những giá trị to lớn của VHDG. Đây là cơ sở để HS có thái độ thận trọng đối với di sản văn hoá tinh thần dân tộc.  Nắm được khái niệm về các thể loại B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới I KHÁI NIỆM VỀ VHDG I KHÁI NIỆM VỀ VĂN HỌC DÂN GIAN Yêu cầu HS đọc và nêu định nghĩa thế nào là SGK/17 VHDG? II ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN II ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA VHDG CỦA VHDG: 1 Tính truyền miệng: 1 Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ Em hiểu như thế nào là tác thuật ngôn từ truyền miệng ( phẩm ngông từ tính truyền truyền miệng) miệng?  Ngôn từ truyền miệng đóng vai trò quan Vì sao VHDG lại có tính trọng trong việc tạo nên nộ dung, ý nghĩa truyền miệng? va thế giới của nghệ thuật của tác phẩm VHDG còn gọi là văn học VHDG nhằm phản ánh sinh động hiện truyền miệng ? Vì sao? thực cuộc sống.  Khi chưa có chữ viết, phương thức sáng tác và lưu truyền bằng miệng là duy nhất và tất yếu.  Quá trình truyền miệng vẫn tiếp tục kể cả khi có chữ viết Trang: 11 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Truyền miệng thể hiện trong quá trình diễn xướng dân gian: nói, kể, ngâm, hát, diễn… 2 Tính tập thể: 2 Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình Vì sao nói VHDG là sản sáng tác tập thể( tính tập thể). phẩm của quá trình sáng tác tập thể? Quá trình sáng tác  VHDG là kết quả của quá trình sáng tác tập thể. và hoàn chỉnh một tác phẩm  VHDG là tài sản chung của tập thể, mỗi diễn ra như thế nào? Phân người có thể tiếp nhận, sữa chữa, bổ sung biệt với tác phẩm khuyết thành phần VHDG theo quan niệm và danh? khái niệm của mình. Em hãy cho biết hệ quả của  Tính truyền miệng và tính tập thể thể hiện 2 đặc trưng trên đối với sự gắn bó mật thiết của VHDG với sinh VHDG? hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng → tính thực hanh ( gắn bó và phục vụ trực tiếp ). II HỆ THỐNG THỂ II HỆ THỐNG THỂ LOẠI CỦA VHDGVN LOẠI CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM: GV cho HS thảo luận Hệ thống thể loại của Gồm 12 thể loại SGK/17 VHDG có bao nhiêu thể loại? Đó là những thể loại nào? Hiểu biết của em về những thể loại đó? III NHỮNG GIÁ TRỊ CƠ III NHỮNG GIÁ TRỊ CƠ BẢN CỦA BẢN CỦA VĂN HỌC VHDGVN DÂN GIAN: Em hãy cho biết những giá 1 VHDG là kho tri thức vô cùng phong phú về trị cơ bản của VHDG? đời sống các dân tộc. Tóm tắc các giá trị của (xem SGK/18). Trang: 12 Nguyễn Thị Bích Thuỷ VHDG. Giáo án ngữ văn 10 2 VHGDG có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo đức làm người. ( xem SGK/19) 3 VHDG có giá trị thẩm mỹ to lớn, góp phần tạo nên bản sắc riêng cho nền VH dân tộc. ( xem SGK/19) IV TỔNG KẾT: IV TỔNG KẾT: Ghi nhớ SGK/19 4 Củng cố: GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ SGK/19 5 Dặn dò:  Nắm các ý chính của bài đã học.  Soạn bài tiếp theo. Tiết 5 Tiếng Việt HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ (T2) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Củng cố các kiến thức về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.  Có kỹ năng trong giao tiếp bằng ngôn ngữ. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I BÀI TẬP 1: I BÀI TẬP 1: Yêu cầu học sinh đọc bài tập. Gọi 4 a Nhân vật giao tiếp: HS lên bảng trình bày 4 câu: a, b, c,d. - Chàng trai “anh” → Cả lớp nhận xét → sữa chữa. - Cô gái “nàng” Trong độ tuổi thanh xuân b. Hoàn cảnh giao tiếp: Trang: 13 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 “đêm trăng thanh” thời gian lý tưởng cho những cuộc trò chuyện tâm tình lứa đôi. c. Về giao tiếp:  Ý hiển ngôn: Nói về việc “tre non đủ lá” và đặt vấn đề “nên chăng” tính đến chuyện “đan sàng”.  Ý hàm ngôn: Chàng trai cô gái đã đến tuổi trưởng thành, nên chăng tính đến chuyện kết duyên. c. Cách nói “anh” phù hợp với nội dung và ngôn từ giao tiếp. Đó là cách nói kín đáo, tế nhị mang đậm sắc thái tình cảm. II BÀI TẬP 2: II BÀI TẬP 2: GV hướng dẫn HS đọc và thảo luận tại a. Các nhân vật thực hiện hành chỗ → trình bày ý kiến. động GV nhận xét, chốt lại vấn đề. - A Cổ : “ Cháu chào ông ạ!” ( Hành động nói có mục đích “chào”) - Ông già: “ A Cổ hả?” ( Chào lại) - A Cổ : Lớp trưởng rồi nhỉ ? (khen) - Bố cháu có…. ông không?( hỏi ) - A Cổ : “ Thưa ông, có ạ! ( đáp lời) b. Mục đích giao tiếp của các câu: Ở câu a. chỉ có câu b là mục đích hỏi cần trả lời c. Các nhân vật có thái độ và tình cảm: Trang: 14 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Kính mến, yêu quý, tôn trọng lẫn nhau theo đúng cương vị III BÀI TẬP 3: III BÀI TẬP 3: Yêu cầu HS đọc và trả lời các câu hỏi a. Vấn đề giao tiếp: theo mục a, b.  Vẻ đẹp thân phận của người phụ nữ, khẳng định phẩm chất trong sáng của họ.  sự đồng cảm và thái độ phê phán của tác giả  Phương tiện, từ ngữ, hình ảnh: trắng, tròn, bảy nỗi ba chìm, rắn nát, lòng son. b. Căn cứ để lĩnh hội vấn đề giao tiếp:  Phương tiện ngôn ngữ  Cuộc đời tác giả  Năng khiếu cảm nhận vấn đề IV BÀI TẬP 4: IV BÀI TẬP 4: Chia 4 nhóm để viết → bài hay nhất HS tự trình bày lấy điểm cho cả nhóm. V BÀI TẬP 5: V BÀI TẬP 5: Yêu cầu HS đọc và trả lời các câu hỏi a. Bác Hồ viết thư cho học sinh toàn SGK/( 21 + 22 ) quốc. b. Tình huống: đất nước vừa giành được độc lập c. Nội dung: Nói lên niềm vui sướng d. Mục đích: Chúc mừng và xác định nhiệm vụ cho HS. 4 Củng cố: Trình bày lý thuyết về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. Trang: 15 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 5 Dặn dò:  Làm các bài tập ở sách bài tập Ngữ Văn.  Soạn bài tiếp theo. Tiết 6 Làm văn VĂN BẢN A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS Nắm được khái niệm văn bản, các đặc điểm cơ bản và các loại văn bản Nâng cao năng lực phân tích và thực hành tạo lập văn bản B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM I KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM: 1 Xét ngữ liệu: 1 Xét ngữ liệu SGK/ 23 + 24 GV yêu cầu HS tìm hiểu các ngữ liệu Câu 1: Mỗi văn bản tạo ra: theo hệ thống câu hỏi SGK/24 Trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn Từ việc phân tích ngữ liệu em hãy cho ngữ biết khái niệm và đặc điểm của VB. Trao đổi thông tin (VB1), tình cảm → Ghi nhớ (VB2), hướng tới hành động ( VB3) Dung lượng: 1 câu hoặc nhiều câu Câu 2: Vấn đề được nói đến: VB1: Hoàn cảnh sống tác động đến nhân cách con người tích cực, tiêu cực VB2: Tiếng nói than thân của người phụ nữ trong xã hội phong kiến VB3: Kêu gọi toàn dân kháng chiến chống thực dân Pháp → Các vấn đề được triển khai nhất quán trong toàn Trang: 16 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 văn bản Câu 3: VB2,3 nội dung chặt chẽ, mạch lạc. VB3 trình bày theo trật tự thích hợp: mở bài, thân bài, kết bài. Câu 4: Hình thức ở VB3 Mở đầu: Tiêu ngữ và hô ngữ Kết thúc: Dấu ngắt câuv(!) Câu 5: Mục đích: VB1: Nhắc nhở một kinh nghiệm sống VB2: Nêu một hình tượng trong đời sống để mọi người suy ngẫm VB3: Kêu gọi thống nhất ý chí và hành động của cộng đồng để chiến đấu, bảo vệ Tổ Quốc. 2 Phần kết luận: SGK / 24 Phần ghi nhớ II CÁC LOẠI VĂN BẢN: II CÁC LOẠI VĂN BẢN: GV yêu cầu HS kết quả ở phần ngữ 1Xét ngữ liệu: liệu trên để trả lời các câu hỏi SGK Câu 1: /25 a. Vấn đề được nói đến: → Các loại văn bản. VB1: Kinh nghiệm sống thuộc lĩnh vực quan hệ giữa con người với hoàn cảnh trong đời sống xã hội. VB2: Thân phận người phụ nữ Lĩnh vực tình cảm trong đời sống xã hội. VB3: Vấn đề chính trị. Lĩnh vực tư tưởng trong đời sống xã hội. b. Từ ngữ: Trang: 17 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 VB1, 2 : Từ ngữ thông thường VB3 : Từ ngữ chính trị, xã hôi. c. Phương thức biểu đạt: VB1,2 : Phương thức miêu tả thông qua hình ảnh, hiện tượng. VB3: Phương thức lập luận. Câu 2: Một bài học trong sách giáo khoa thuộc môn học khác (….) là văn bản khoa học dùng nhiều thuật ngữ khoa học. Một đơn xin nghỉ học, giấy khai sinh là văn bản hành chính, nó có mẫu sẵn. a. So sánh: VB2: VB nghệ thuật VB3: VB chuẩn. VB2 : Dùng trong lĩnh vực giao tiếp có tính nghệ thuật. VB3: Dùng trong lĩnh vực giao tiếp có tính chính trị, xã hội. Đơn từ, giấy khai sinh dùng trong lĩnh vực giao tiếp hành chính. b. Mục đích: VB2: Mục đích biểu cảm. VB3: Thuyết phục. Các VB Toán…. : Mở rộng và nâng cao hiểu biết cho con người. Đơn từ, giấy khai sinh trình bày hoặc thừa nhận 1 sự thật nào đó . c. Từ ngữ: VB2: Lớp từ ngữ giao tiếp xã hôi. Trang: 18 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 VB3: Lớp từ ngữ chính trị, xã hội. Các VB Toán : Dùng thuật ngữ. Đơn từ, giấy khai sinh: Lớp từ ngữ hành chính. d. VB2: Có kết cấu của ca dao, thể lục bát. VB3: Kết cấu quy phạm theo 3 phần: Mở, thân, kết → rõ ràng, mạch lạc. Các VB Toán: Kết cấu điển hình ( 3 phần) hoặc biến thể ( 2 phần thân, kết) Đơn từ, giấy khai sinh: VB có mẫu in sẵn chỉ cần điền nội dung cụ thể/ 2 Kết luận: Ghi nhớ SGK/25 4 Củng cố:  Hỏi: Bài bình luận, lời kêu gọi, tuyên truyền thuộc loại VB nào?  Yêu cầu HS đọc lại phần ghi nhớ. 5 Dặn dò:  Học bài cũ.  Chuẩn bị bài viết số 1. Trang: 19 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Tiết 7 Làm văn VIẾT BÀI LÀM VĂN SỐ 1 *Ở NHÀ* A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Củng cố những kiến thức và kỹ năng làm văn, đặc biệt là văn biểu cảm và văn nghị luận.  Vận dụng những hiểu biết để viết 1 bài văn nhằm bộc lộ cảm nghĩ của bản thân .  Thấy rõ trình độ làm văn của bản thân. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Ra đề. a. Đề bài: Cảm nghĩ của em khi bước chân vào ngôi trường mới. b. Yêu cầu về nội dung: Nói lên được tâm tư, tình cảm, cảm nghĩ bản thân. c. Yêu cầu về hình thức:  Bài văn có bố cục cân đối, hài hoà.  Không sai lỗi chính tả, lỗi dùng từ. d. Gợi ý về nội dung, phương pháp.  Thể loại : Phát biểu cảm nghĩ.  Phương pháp: Trình bày cảm nhận bản thân. 3 Dặn dò:  Đúng 1 tuần nộp bài.  Về soạn bài tiếp theo. Tíêt 8,9 Đọc văn Trang: 20 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY ( Trích sử thi Đăm Săn _ Tây Nguyên ) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Nhận thức được : Lẽ sống và niềm vui của người anh hùng sử thi chỉ cso được trong cuộc chiến đấu vì danh dự, vì danh dự, hạnh phúc và sự thịnh vượng cho cộng đông.  Nắm được đặc điểm nghệ thuật của sử thi anh hùng về cách xây dựng nhân vật, nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I GIỚI THIỆU CHUNG: I GIỚI THIỆU CHUNG: GV yêu cầu HS đọc phần 1 Thể loại sử thi : 2 loại tiểu dẫn SGK /30 và trình a. Sử thi thần thoại: Sử thi thàn thoại Sử thi anh hùng bày khái quát đôi nét về thể Kể về sự hình thành thế giới, sự loại và tác phẩm. hình thành muôn loài, sự hình thành các dân tộc và các vùng cư trú cổ đại của họ, sự xuất hiện nền văn minh buổi đầu. b. Sử thi anh hùng: Kể về cuộc đời và sự nghiệp của các tù trưởng anh hùng. 2 Sử thi Đăm Săn: a Tóm tắt tác phẩm: SGK /30 b Đoạn trích: Kể chuyện ĐS đánh Mtao, Mxây cứu vợ về. II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: GV hướng dẫn HS đọc phân vai với giọng điệu phù hợp và tìm hiểu đoạn trích Trang: 21 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 theo hệ thống câu hỏi: 1 Cảnh trận đánh giữa 2 1 Cảnh trận đánh giữa 2 tù trưởng: tù trưởng: a. Nhân vật ĐS đến nhà MX khiêu chiến: Những lời nói của ĐS khi Nhân vật ĐS: Ý chí quyết liệt, chủ động, tự chân cầu thang nhà MX tin, đường hoàng. nhằm mục đích gì? Tại sao Nhân vật MX: Tỏ ra run sợ ( Khoan, đừng, tác giả không tả chân dung khoan, để ta xuống, ta sợ ngươi đâm ta khi của ĐS mà lại tả hình dáng ta đang đi lắm. Mặt mũi dữ tợn trang bị đầy của MX trước? người mà tỏ ra tần ngần, do dự, đắn đo. Qua những lời nói và hành b Vào cuộc chiến: động của MX, em thấy hắn Trận chiến Đăm Săn MtaoMxây là một tù trưởng như thế Khích, nào? MX múa trước trước → → Thái độ bình khích, huyênh Cảnh 2 người múa khiên Hiệp 1 thách Múa khiêng bị được độc lập như thế nào? tĩnh, thản nhiên, hoang, quá tự Vì sao ĐS không múa trước mạnh mẽ, bản tin vào bản thân. lĩnh. mà cứ khích để MX múa trước? Theo em tài nghệ Múa của MX có đúng như hắn trước→ tự khoe khoang không? Hiệp 2 múa càng dũng Nhí quăng phi miếng trầu → thường. Nhị ném cho MX nhưng lại Yếu sức. Múa khiêng vừa Chạy, vừa chạy lọt vào miệng của ĐS nói khoẻ vừa đẹp vừa lên điều gì? yếu sức ( Nhờ ăn miếng chống đỡ → Bị Mặc dù sức mạnh càng tăng đến thần linh mới chiến Càng chạy. Cầu Hơ mãnh Chi tiết miếng trầu của Hơ ngưng tại sao ĐS phải nhờ khiêng Hốt hoảng trốn trầu Hiệp 3 của Hơ giết. Nhí) → Được thần linh giúp thắng được MX? Ý nghĩa đỡ của chi tiết này? thắng MX. Nhận xét của em về Trang: 22 → Chiến Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 cuộc chiến đấu và chiến thắng của ĐS? Nghệ thuật miêu tả song hành → Nỗi bật tài năng và phẩm chất của 2 tù trưởng. 2 Kết thúc cuộc chiến: Trong lời nói của ĐS với 2 Kết thúc cuộc chiến: dân làng, ta thấy chàng là 1 a. Cuộc đối thoại giữa ĐS với dân làng ( Nô lệ tù trưởng như thế nào? Thái MX) độ và tình cảm của dân làng  Đối thoại: Qua 3 nhịp hỏi đáp với mức độ đối với mục đích của cuộc tăng dần. chiến nói chung và đối với → Thể hiện sự mến phục, hưởng ứng và lòng người anh hùng sử thi nói trung thành tuyệt đối đối với ĐS riêng qua những hành động  Ý nghĩa: Thể hiện sự thống nhất cao độ và cuộc đối thoại giữa họ. giữa quyền lợi khát vọng của cá nhân anh Phần cuối đoạn trích chú ý hùng với cộng đồng; lòng yêu mến tuân nhiều đến việc miêu tả cảnh phục của tập thể đối với cá nhân anh hùng chết chóc hay ăn mừng → Là ý chí thống nhất → Ý thức dân tộc, chiến thắng? Hãy phân tích ước muốn có 1 cuộc sống ổn định đông ý nghĩa của sự lựa chọn ấy hơn, giàu mạnh hơn, thịnh vượng hơn. để làm rõ thái độ, cách nhìn b Cảnh ăn mừng: nhận của tác giả về ý nghĩa  Mọi người sung sướng, trưng bày, tấp thời đại của cuộc chiến nập. tranh bộ tộc và về tằm vóc  Con người, thiên nhiên chung say trong lịch sử của người anh hùng men rượu và ca ngợi người anh hùng – trong sự phát triển của cộng trung tâm miêu tả. đồng  Hướng về cuộc sống no đủ, hoà bình, giàu có cuả cộng đồng.  Người anh hùng được cộng đồng tôn vinh tuyệt đối → Sự vận động lịch sử của cả 3 Nghệ thuật miêu tả thị tộc qua chiến thắng của mỗi cá nhân. nhân vật và không gian sử 3 Nghệ thuật miêu tả nhân vật và không gian thi: sử thi: Trang: 23 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Sử dụng ngôn từ so sánh.  Hình ảnh lấy từ thế giới thiên nhiên vũ Trả lời câu hỏi 4 SGK/36 trụ, phóng đại.  Dùng vũ trụ để đo kích cỡ con người anh hùng → Phong cách nghệ thuật sử thi.  Bút pháp lãng mạn chiếm ưu thế IV TỔNG KẾT: Ghi nhớ SGK/36. 4 Củng cố: a “ Chiến thắng Mtao Mxây” trích trong sử thi của dân tộc nào: A.Giarai B.Êđê C. Mường D.Bana C. Tha thiết D.Hùng tráng b Âm hưởng nỗi bật của sử thi anh hùng là: A.Ngân vang B.Bi thương c Biện pháp nghệ thuật nỗi bật trong đoạn trích : A. So sánh và nhân hoá C. So sánh và phóng đại B. So sánh và ẩn dụ D. So sánh và hoán dụ d. Cảnh dân làng MX đi theo ĐS thể hiện điều gì? A. Sự sợ hãi B. Sự thán phục C.Sự vui mừng 5 Dặn dò :  Nắm các ý chính của bài học.  Làm bài tập SGK  Soạn bài tiếp theo. Tiết 10 Làm văn Trang: 24 D. Sự cùng đường Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 VĂN BẢN ( T2 ) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Củng cố lại các kiến thức đã học về văn bản  Có kỹ năng thực hành các loại văn bản B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I BÀI TẬP 1: I BÀI TẬP 1: GV yêu cầu HS đọc bài tập 1 A Chủ đề của đoạn văn là câu đầu” Giữa cơ thể SGK/37 và tổ chức cho HS và môi trường có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau” thảo luận nhóm. B Các câu sau triển khai ý cho câu đầu: → GV tổng kết và thống nhất Câu 1: Vai trò của môi trường đối với cơ thể. lời giải. Câu 2: Lập luận so sánh. Câu 3,4 : Dẫn chứng cụ thể. → Tất cả các câu trong đoạn văn đều xoay quanh và làm rõ cho chủ đề. C Có thể đặt tiêu đề “ Mối quan hệ giữa cơ thể và môi trường “ II BÀI TẬP 2: II BÀI TẬP 2: GV hướng dẫn HS sắp xếp các Cần sắp xếp các câu theo thứ tự: câu theo sự phát triển ý để tạo 1 – 2 – 3 – 5 – 2 – 4 hoặc 1 – 3 – 4 – 5 – 2. nên đoạn văn mạch lạc, chặt chẽ. III BÀI TẬP 3: III BÀI TẬP 3: Chú ý: Những câu viết tiếp phải đảm bảo các GV hướng dẫn HS tự viết yêu cầu thống nhất về nội dung với câu đã có, tạo nên một đoạn văn hoàn chỉnh. IV BÀI TẬP 4: IV BÀI TẬP 4: GV hướng dẫn HS tự viết HS tự viêt theo từng nội dung. Trang: 25 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 4 Củng cố 5 Dặn dò  Tập tạo lập các đoạn văn bản  Soạn bài tiếp theo Tiết 11 + 12 Đọc văn TRUYỆN AN DƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THUỶ ( Truyền Thuyết) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Nắm được đặc trưng cơ bản của truyền thuyết qua việc tìm hiểu 1 tác phẩm cụ thể kể về thành Cổ Loa, Mối tình Mị Châu - Trọng Thuỷ và nguyên nhân mất nước Âu Lạc.  Nhận thức được bài học giữ nước ngụ trong câu chuyện tình yêu B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới I GIỚI THIỆU CHUNG: I GIỚI THIỆU CHUNG: Gọi 1 HS đọc tiểu dẫn 1 Thể loại truyền thuyết: SGK/39 và trình bày vài nét Đặc trưng: cơ bản về thể loại truyền Phản ánh lịch sử dựng nước, giữ nước mang tính thuyết An Dương Vương. thần kỳ, được lưu truyền từ đời này sang đời Yêu cầu HS đọc và chia bố khác, thấm đẫm cảm xúc đời thường. cục VB, nêu ý nghĩa từng Văn bản: phần. Giới thiệu làng Cổ Loa – Đông Anh, ngoại thành HN và quần thể di tích ở đây VB được trích từ truyện “ Rùa vàng” trong “ Lĩnh nam chính quái” - Bộ sưu tập truyện dân Trang: 26 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 gian cuối TKXV 2 Bố cụ VB: Phần 1: Từ đầu → “ xin hoà” : ADV xây thành, chế nỏ bảo vệ đất nước. Phần 2: Tiếp → “ xuống biển” : ADV mất cảnh giác dẫn đến nước mất nhà tan. Phần 3 : Còn lại : Thái độ của tác giả dân gian. II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: 1 ADV xây thành, giữ 1 ADV xây thành, giữ nước: nước:  Được thần linh giúp đỡ. Ở đoạn 1 của truyện em  Xây xong thành. thấy ADV đã làm những  Chế nỏ. công việc gì và kết quả ra  Chiến thắng cuộc xâm lược của vua Nam sao? Vì sao ADV thành công và Việt Triệu Đà ( lần 1 ) Thể hiện ý thức trách nhiệm của vua đối chiến thắng? Qua đó, chứng với đất nước, tinh thần đề cao cảnh giác, quyết tỏ ông có những phẩm chất tâm giữ nước, sẵn sàng đánh giặc - hợp lòng dân gì của 1 vị vua? → được thần linh giúp đỡ → Cách nhân dân ca Hình tượng sứ Thanh Giang ngợi nhà vua, tự hào về những chiến công. - thần KQ Rùa vàng với cái bẫy thần nói lên điều gì? 2 ADV mắc mưu Triệu Đà 2 ADV mắc mưu Triệu Đà → mất nước → mất nước: a Nhân vật ADV: a Nhân vật ADV: Vì sao ADV nhanh chóng  Vì sai lầm mà thất bại ( MC – TT ) thất bại khi Triệu Đà đưa  Mơ hồ về bản chất ngoan cố của kẻ thù quân xâm lược lần thứ 2? Em có nhận xét gì về hành động rút gươm chém chết con gái của vua ADV? xâm lược.  Mất cảnh giác và hết sức chủ quan → nhà tan, cửa nát.  Hành động giết Mị Châu: Trang: 27 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Sự tỉnh ngộ → giửi gắm thái độ kính trọng đối với nàh vua.  Phê phán thái độ mất cảnh giác của MC  Lời giải thích cho lý do mất nước và xoa dịu nỗi đau mất nước. b Nhân vật Mị Châu: b Nhân vật Mị Châu: GV chia HS thành 4 nhóm Cho Trọng Thuỷ xem Nỏ Thần → thảo luận câu hỏi? mất cảnh giác . Vì quá yêu chồng Chúng ta nên đánh giá Mị nên quên nghĩa vụ đối với đất Châu như thế nào? nước. GV đặt vấn đề theo 3 câu Lời khấn của nàng trước lúc chết hỏi SGK → nhận ra sai lầm. HS thảo luận GV tổng kết Thái độ của nhân dân đối với Mị Châu: Phê phán, trừng trị đích đáng kẻ qui phạm về việc mất nước. Thấu hiểu cho sự ngây thơ trong trắng bị lợi dụng của nàng, người xưa không muốn nàng chết đi để nàng hoá thân thành ngọc → thư pháp nghệ thuật của truyện dân gian thể hiện sự bao dung, thông cảm. Người xưa muốn nhắn giửi cho các thế hệ về việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa tình cảm riêng tư và tình yêu đất nước, dân tộc → đặt nợ nước lên trên tình nhà. Ý nghĩa của hình ảnh : Hình ảnh ngọc trai - giếng nước: Ngọc trai - Giếng nước. → GV diễn giảng.  Có giá trị thẩm mỹ cao nói lên mối tình oan được hoá giải.  Hình ảnh ngọc trai chứng tỏ rằng Mị Châu không có ý lừa cha và bán nước → nàng bị lợi dụng. Trang: 28 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Hình ảnh giếng nước: Nơi Trọng Thuỷ lao đầu xuống khi nhận ra sai lầm mình.  Lấy ngọc trai rửa nước giếng Loa thành thì ngọc sáng → Hoá giải nõi oan Mị Châu → Kết thúc hợp lý cho đôi trai gái  Hình ảnh mang ý nghĩa hoá giải hận thù, nói lên truyền thống ứng xử bao dung, đầy nhân hậu của nhân dân. 3 Cốt lõi lịch sử của 3 Cốt lõi lịch sử của truyền thuyết: truyền thuyết: Cốt lõi lịch sử: ADV xây thành, chế nỏ, chiến Từ những điều đã phân tích, thắng Triệu Đà, sau mắc mưu Triệu Đà nhậ anh ( chị ) hãy cho biết đâu Trọng Thuỷ làm rể, chủ quan không phòng bị là “ cốt lõi lịch sử ” đó đã nên thua trận, giết con, tự sát. được nhân gian thần kỳ hoá Yếu tố thần kỳ: như thế nào? Nhằm giải thích nguyên nhân mất nước Âu Lạc Nhằm tôn vinh vị vua anh hùng ADV. III TỔNG KẾT III TỔNG KẾT: Ghi nhớ SGK/ 43 4 Củng cố Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK/43 và trả lời các câu hỏi SGK/43 ở phần luyện tập. 5 Dặn dò  Soạn bài tiếp theo.  Nắm vững các ý chính của bài đã học. Tiết 13 Làm văn LẬP DÀN Ý BÀI VĂN TỰ SỰ Trang: 29 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Biết cách dự kiến đề tài và cốt truyện cho 1 bài văn tự sự  Nắm được kết cấu và biết cách lập dàn ý bài văn tự sự  Nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc lập dàn ý để có thói quen lập dàn ý trước khi viết bài văn. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I HÌNH THÀNH Ý I HÌNH THÀNH Ý TƯỞNG, DỰ KIẾN CÔT TƯỞNG DỰ KIẾN TRUYỆN: CỐT TRUYỆN: Hướng dẫn HS đọc Câu 1: Nhà văn Nguyên Ngọc kể về quá trình chuẩn bị đoạn trích của nhà để sáng tác truỵên ngắn “ RXN” văn Nguyên Ngọc, Câu 2: Qua lời kể của nhà văn có thể rút ra khả năng sau đó trả lời các câu nghỉ, tưởng tượng các nhân vật theo những mối quan hệ hỏi SGK/45 mục I nào đó và nên những sự việc chi tiết tiêu biểu, đặc sắc tạo nên cốt truyện. II LẬP DÀN Ý: II LẬP DÀN Ý: GV hướng dẫn HS Lập dàn ý: 3 phần : Mở - Thân - Kết lập dàn ý cho 2 đề 1 Lập dàn ý: bài SGK/45 Câu hỏi 2 SGK/46 Bố cục Đề bài 1 Trang: 30 Đề bài 2 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Sau khi chạy khỏi Cuộc kháng chiến nhà quan cụ, chị chống Pháp nổ ra, Dậu gặp một cán bộ làng ĐXá bị giặc Mở bài CM tạm chiếm, nhưng hàng đêm vẫn có những cán bộ hoạt động bí mật, Chị Cuộc tổng Dậu được giác ngộ. khởi Quân Pháp càn quét, nghĩa tháng Tám nổ truy lùng CM, nhiều Thân bài ra, Chị Dậu về làng. người hoảng sợ. Chị Chị dẫn đầu đoàn Dậu vẫn bình tĩnh biểu tình lên huyện hướng dẫn cán bộ cướp chính quyền. xuống hầm. Chị Dậu gặp và trò Chị Dậu gặp cái Tý Kết bài chuyện NgTuân… cũng là một du kích Sau cái đem đen Người đậy nắp hầm ấy… ben 2 Kết luận : Ghi nhớ SGK/46 4 Củng cố: GV chốt lại toàn bài và yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK . Hướng dẫn HS làm bài tập 1 a Đề tài: Một HS vốn bản chất tốt, nhưng do hoàn cảnh xô đẩy mà phạm sai lầm, sau đó kịp thời tỉnh ngộ. b Cốt truyện : HS hiền lành bị kẻ xấu lôi kéo, đau khổ, ân hận, tự đấu tranh vươn lên trong cuộc sống. c Từ cốt truyện lập dàn ý :3 phần với các sự việc, tâm trạng, nhân vật chính, lời nói, hành động nhân vật phụ. 5 Dặn dò Trang: 31 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Làm bài tập, nắm vững cách lập dàn ý.  Soạn bài tiếp theo. Tiết 14 + 15 Đọc văn UY – LIT- XƠ TRỞ VỀ ( Trích Ô – đi – xê - Sử thi Hi Lạp) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:Giúp HS  Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ người Hi Lạp qua cảnh đoàn tụ gia đình của Uy – lit – xơ  Phân tích lý giải được đối thoại và diễn biến tâm lí của nhân vật.  Hiểu được nghệ thuật sử thi Ô- đi – xê B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I GIỚI THIỆU CHUNG: I GIỚI THIỆU CHUNG: GV giới thiệu về tác giả Hơmêrơ và 1 Thể loại: Sử thi. nhận định chung về Ô- đi – xê. 2 Tác giả Hômêrơ ( SGK/48) Tóm tắt cốt truyện 3 Tóm tắt tác phẩm ( SGK/48) 4 Chủ đề : (SGK/49) II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Yêu cầu HS đọc phân vai và tìm hiểu 1 Bố cục: 2 phần VB thông qua hệ thống câu hỏi SGK Phần 1: Từ đầu → “ kém gan VB có thể chia thành mấy đoạn? Nội dạ” : Cuộc đối thoại giữa các dung? nhân vật. Tâm trạng của Uy – lit – xơ trở về gặp vợ mình được biểu hiện Phần 2 : Còn lại: Thử thách và sum họp. như thế nào? Cách ứng xử của chàng 2 Nhân vật Uy – lit – xơ: Trang: 32 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 bộc lộ phẩm chất gì? Là người anh hùng thông minh, Vì sao khi gặp lại chồng P rất đỗi trí xảo, lắm mưu nhiều mẹo, “phân vân ”? Việc chọn cách thử “ dũng cảm, dám nghĩ , dám làm. Chiếc giường bí mật ” cho thấy vẻ đẹp Đã trở về nhà sau 20 năm trời gì về trí tuệ và tâm hồn nàng? chinh chiến. Biện pháp nghệ thuật được sử dụng Cải trang thành người hành trong đoạn trích? ( Trả lời câu hỏi 4 khất, tìm kế trừng trị bọn cầu SGK) hôn và bọn gia nhân phản chủ. Là người anh hùng có đời sống tình cảm đẹp. Vui mừng, xúc động khôn xiết khi gặp lại gia đình Trách móc, hờn dỗi, bực mình khi vợ không nhận ra Bình tĩnh, nhẫn nại, tự tin. Tình yêu và chung thuỷ với vợ, con ( Chi tiết chiếc giường) Là người chồng, người cha bình tĩnh, nhẫn nại và cao quý hết lòng vì vợ vì con. 3 Nhân vật Pê – nê - lốp Hoài nghi khi được báo tin chồng trở về. → Tâm trạng đầy rẫy mâu thuẫn: Tình cảm Lý trí sợ vui mừng tổn thương khi chồng danh dự về Thử thách Uy – lit – xơ ( Bí mật về chiếc giường). → Nhận ra chồng mình → Vui mừng Trang: 33 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 khôn xiết Là người thận trọng, khôn ngoan. Người vợ chung thuỷ, đức hạnh, biết kìm nén cảm xúc 4 Biện pháp nghệ thuật: Cách kể chuyện tỉ mỉ, chậm rãi, trang trọng mang sắc thái sử thi. Sử dụng độc đáo thư pháp so sánh kết hợp với lối lặp đi lặp lại các định ngữ chỉ phẩm chất. → Vẻ đẹp đức tính và phẩm hạnh của nhân vật Lời nói của nhân vật gắn với phong cách trang trọng lối nói ví von so sánh → Tạo ấn tượng chiều sâu của lời nói 5 Kết luận: Ghi nhớ SGK/52 4 Củng cố Yêu cầu HS đọc ghi nhớ và hướng dẫn HS luyện tập. 5 Dặn dò Học và nắm các ý chính của bài. Tiết 16 Làm văn Trang: 34 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 TRẢ BÀI LÀM VĂN SỐ 1 A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Hệ thống hoá kiến thức và kỹ năng biểu lộ cảm xúc về lập dàn ý và diễn đạt  Tự đánh giá ưu, nhược điểm trong bài làm của mình để định hướng cho bài sau. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới Đề bài: Cảm nghĩ của em khi được bước chân vào ngôi trường mới ( Trường THPT ). I TÌM HIỂU ĐỀ: I TÌM HIỂU ĐỀ: GV chép lại đề lên bảng và hướng dẫn Yêu cầu: Phát biểu cảm nghĩ HS tìm hiểu đề. Nội dung: Cảm nghĩ của em khi bước chân vào ngôi trường mới. Tư liệu: Cảm xúc cá nhân. II LẬP DÀN Ý: II LẬP DÀN Ý: GV gợi ý, HS xây dựng dàn ý theo bố 1 Mở bài: Giới thiệu khái quát về cục : Mở - Thân - Kết. những cảm xúc mới mẻ đối với ngôi trường mới. 2 Thân bài: Triển khai, làm rõ cho những cảm xúc đó. 3 Kết bài: Nêu lên nguyện vọng và chỉ hướng phấn đấu của bản thân. III SỬA LỖI, NHẬN XÉT, TRẢ III SỮA LỖI, NHẬN XÉT, TRẢ BÀI: BÀI: Giúp HS nhận ra và sửa lỗi sai. 1 Nhận xét ưu, khuyết điểm cuả HS. Tự đánh giá cho bài làm, có hướng Ưu: cho bài sau.  Trình bày thật cảm xúc của bản thân Trang: 35 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Khuyết:  Sai nhiều lỗi chính tả, lỗi dùng từ.  Lỗi viết câu, cách điễn đạt 2 Trả bài: Chọn bài hay nhất đọc cho các em tham khảo. 4 Dặn dò:  Tự sửa chữa những sai sót trong bài làm  HS lưu lại bài để lần sau tham khảo, rút kinh nghiêm. Tiết 17 + 18 Đọc văn RAMA BUỘC TỘI ( Trích Ra- ma – ya – na - Sử thi Ấn Độ ) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Qua nhân vật Rama và Xita, hiểu được quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về người anh hùng, đức vua mẫu mực và người phụ nữ lý tưởng  Thấy được nghệ thuật thể hiện nhân vật của Sử thi Ra – ma – ya – na. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I GIỚI THIỆU CHUNG: I GIỚI THIỆU CHUNG: Yêu cầu học sinh đọc tiểu dẫn SGK và cho biết về nguồn gốc, thể loại cũng Trang: 36 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 như sức ảnh hưởng của sử SGK/55 thi Ra – ma – ya – na. GV tóm tắt lại tác phẩm. II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Dựa vào phần tóm tắt tác 1 Đoạn trích: phẩm em hãy cho biết vị trí Vị trí: Ở chương 79 khúc ca thứ 6. và nội dung của đoạn trích. Nội dung: Sau khi cứu được Xita, Rama nghi ngờ lòng chung thuỷ của vợ. Xita nhảy vào lửa để chứng minh sự chung thuỷ của nàng. Phân tích a Hoàn cảnh tái hợp: 2 Phân tích: a Hoàn cảnh tái hợp của Rama và Xita: Sau chiến thắng Rama và Không gian: Xita gặp lại nhau trong Cộng đồng ( Trước sự chứng kiến của đông đủ hoàn cảnh như thế nào? mọi người, anh, em, bằng hữu, chiến hữu,…) ( Không gian, tư cách ) Hoàn cảnh đó tác động như thế nào đến lời nói và tâm trạng của 2 nhân vật?  Công khai và hợp pháp hoá những lời buộc tội của Rama.  Giữ uy tín và danh dự cho 1đức vua. Tư cách: Rama: Tư cách kép.  Người chồng hết mực yêu thương vợ.  Người anh hùng chiến thắng, đức vua anh minh → Có sự ràng buộc:  Xót xa cho vợ  Gương mẫu với nước với dân. Xita: Tư cách kép  Người vợ  Hoàng hậu trước công chúng → Xấu hổ, xót xa, tủi thẹn. b Nhân vật Rama  Rama chiến đấu và b Nhân vật Rama qua lời buộc tội Động cơ và sức chiến đấu: Trang: 37 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 tiêu diệt quỷ vương Thống nhất giữa bổn phận người anh hùng và Ravana nhằm mục tình yêu của người chồng. đích Rama gì? Vì quyết sao Lời buộc tội: định Nhấn mạnh tài nghệ và danh dự của người anh ruồng bỏ người vợ hùng phủ nhận tình chồng vợ mâu thuẫn với yêu quý của mình?  Khi đưa lời buộc tội động cơ. Lý do: có phải Rama chỉ Vì ghen tuông hoàn toàn làm theo Vì danh dự và bổn phận 1 đức vua anh hùng nghĩa vụ của 1 đức Rama phải chế ngự tình cảm bằng ý thức và bổn vua anh minh và anh phận và danh dự, chàng phải hy sinh quyền lợi hùng không? của cá nhân vì đòi hỏi của cộng đồng.  Tâm trạng thực khi Khi Xita bước lên giàn thiêu chiệu sự thử thách chàng nói những lời dữ dội ( Lúc đó chàng nôm khủng khiếp như buộc tội đó là gì? thần chết. Rama vẫn ngồi, mắt dán xuống đất )  Thái độ của Rama khi chứng kiến Xita bước lên giàn thiêu. c Nhân vật Xita: c Nhân vật Xita lời đáp và hành động của Xita Thái độ của Xita khi nghe Trước lời buộc tội của Rama : những lời buộc tội của Đau đớn tột cùng. Rama? Thanh minh: Xita đã thanh minh cho Sự tự chủ mình như thế nào? Tâm Có sức mạnh, rõ ràng, thấu tình đạt lý trạng của nàng lúc đó? Là người vợ từng bỏ cung điện theo chồng vào Tại sao Xita lại chọn cách rừng chia sẻ gian nan, khổ hạnh. chết trong lửa trên giàn Nhấn mạnh dòng dõi con đất mẹ thiêu? Vai trò của ngọn lửa Phân biệt giữa điều tuỳ thuộc vào số mệnh của thần Annhi trước cái chết nàng vào quyền lực của kẻ khác và điều trong của nàng? vòng kiểm soát “ Giữa cái thân thiếp đây và trái tim thiếp đây” Trang: 38 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Khẳng định phẩm hạnh và tư cách con người nàng → Bước lên giàn thiêu ( Hành động quyết liệt để chứng minh lòng lòng chung thuỷ và đức hạnh thuỷ chung) Vai trò của ngọn lửa thần Annhi: Làm cho cảnh bước lên giàn lửa hào hùng bi thương như 1 lễ tế sinh, lễ hiến sinh. Đó là một cuộc thử lửa, nó chứng tỏ khát vọng của tình yêu là muôn đời bất biến. Không có ai có tội, toà án ấy chỉ là một cuộc thử thách, ngọn lửa nuôi khát vọng tình yêu không mất đi dù trái tim bị đập vỡ tan tành, Rama lại mở rộng vòng tay và đón nàng vào lòng Làm rung động lòng người III TỔNG KẾT: Gọi HS đọc ghi nhớ Ghi nhớ SGK / 60 4 Củng cố: Khái quát lại phẩm chất 2 nhân vật Rama và Xita 5 Dặn dò  Nắm đựơc các ý chính của bài đã học  Soạn bài “ Tấm Cám “ theo hệ thống câu hỏi SGK Tiết 19 Làm văn CHỌN SỰ VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ Trang: 39 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Biết chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu để viết bài văn tự sự.  Có ý thức và thái độ tích cực phát hiện, ghi nhận những sự việc, chi tiết ( tiêu biểu ) xảy ra trong cuộc sống và trong các tác phẩm để viết 1 bài văn tự sự. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I KHÁI NIỆM: I KHÁI NIỆM: Yêu cầu HS đọc mục I. Đưa ra câu hỏi để HS rút r khái niệm. (Sgk/62) Trong VBTS, mỗi sự việc được diễn tả Sự việc và chi tiết tiêu biểu trong văn bằng 1 số các chi tiết. tự sự là gì? Sự việc và chi tiết tiêu biểu có vai trò Vai trò của sự việc và chi tiết tiêu biểu quan trọng trong việc dẫn dắt câu trong văn tự sự? chuyện, tô đậm đặc điểm tính cách nhân vật, tạo sự hấp dẫn, làm nỗi bật ý nghĩa Vb. Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu là khâu quan trọng trong quá trình viết hoặc kể lại câu chuyện. II CÁCH CHỌN SỰ VIỆC CHI II CÁCH CHỌN SỰ VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU: TIẾT TIÊU BIỂU: 1 Xét ngữ liệu SGK/62 1 Xét ngữ liệu SGK/62 GV cho HS thảo luận và trả lời câu Ngữ liệu 1: hỏi SGK Kể về công cuộc xây dựng và bảo vệ Lưu ý: Ở những ngữ liệu người viết đất nước của cha ông. tự do tưởng tượng miễn là phù hợp Chi tiết 1,2 là chi tiết tiêu biểu vì: với cốt truyện chính Dẫn dắt câu chuyện liền mạch theo mối quan hệ móc xích, nhân quả Diễn tả được mối tình gắn bó giữa TT Trang: 40 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 – TT → Tích cách nhân vật. Ngữ liệu 2: Có thể chọn thành các sự việc - Người con trai lão Hạc nghe kể về cái chết của người cha, đi viếng mộ cha, gửi lại ông giáo những di vật của cha…. Kỷ niệm về con chó vàng. Kỷ niệm về người mẹ nghèo. Kỷ niệm về mối tình đầu với cô gái xóm bên. 2 Kết luận : 2 Kết luận: Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu Câu hỏi 3 SGK/62 trong bài văn tự sự. Sự việc, chi tiết phải có vai trò dẫn dắt câu chuyện Sự việc, chi tiết phải góp phần khắc hoạ sâu sắc tính cách nhân vật. Sự việc, chi tiết phải “ hiện thực hoá” chủ đề của VB. Sự việc, chi tiết phải bất ngờ, hấp dẫn. III TỔNG KẾT: Ghi nhớ SGK/62 4 Củng cố: GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK/62 và hướng dẫn HS làm bài tập 1,2 SGK/63 64 5 Dặn dò:  Học bài cũ. Trang: 41 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Soạn bài chuẩn bị cho bài viết số 2 chú ý các dạng đề ở “ Bài viết số 2” Tiết 20 + 21 Làm văn VIẾT BÀI LÀM VĂN SỐ 2 A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Hiểu sâu hơn về VB tự sự, nhất là những kiến thức về đề tài, cốt truyện, nhân vật, sự việc, chi tiết, ngôi kể, giọng kể.  Viết được bài văn tự sự với những sự việc, chi tiết tiêu biểu kết hợp với các yếu tố miêu tả và biểu cảm.  Bồi dưỡng ý thức và tình cảm lành mạnh, đúng đắn với con người và cuộc sống. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm ta sỉ số. 2 Kiểm tra. a Đề bài: Hãy tưởng tượng mình là nhân vật trong truyện, kể lại truyện “ ADV và MC _TT” b Yêu cầu về nội dung: HS phải làm nổi bật được câu chuyện theo ngôi kể, làm nỗi bật tính cách của các nhân vật. Mở bài: Giới thiệu được câu chuyện theo ngôi kể - nhân vật trong truyện. Thân bài: Sắm được vai nhân vật trong truyện. Cách kể: Kể trung thành với nhân vật trong truyện ( Sáng tạo vai kể nhưng không làm thay đổi nội dung cốt truyện.) Kết bài: Kết thúc câu chuyện theo ngôi kể Có thể trình bày ý nghĩa của truyện bằng cách tự sự theo ngôi kể c Yêu cầu về hình thức:  Bài văn có bố cục cân đối, hài hoà  Không sai lỗi chính tả, lỗi dùng từ. Trang: 42 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10  Diễn đạt mạch lạc, lưu loát.  Sử dụng 1 số phương thức tự sự ( Kể chuyện ) đã họ kết hợp với các biện pháp nghệ thuật → trình bày trôi chảy. d Gợi ý về nội dung, phương pháp: Thể loại : Tự sự ( Kể chuyện ) theo vai kể Phương pháp : Nhập vai vào cốt truyện. 3 Học sinh làm bài Tiết 22 + 23 Đọc văn TẤM CÁM (Truỵên cổ tích ) A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:Giúp HS  Nắm được nội dung cốt truyện.  Biện pháp nghệ thuật chính của truyện.  Biết cách đọc và nắm được 1 số TCT thần kỳ qua đặc trưng thể loại  Có được tình yêu đối với người lao động, củng cố niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, của chính nghĩa trong cuộc sống. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra 2 Bài mới I GIỚI THIỆU CHUNG I GIỚI THIỆU CHUNG: Yêu cầu HS đọc tiểu dẫn SGK /65 SGK và nêu vài nét khái quát về TCT thần kỳ II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Trang: 43 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 1 Diễn biến các sự kiện và 1 Diễn biến các sự việc và những mâu thuẫn những mâu thuẫn, mâu xung đột của truyện. thuẫn của truyện: a Nhân vật Tấm: a+b Nhân vật Tấm và mẹ  Hoàn cảnh: mẹ mất sớm, ở với dì ghẻ con Cám: sống khổ cực. Trong truyện nỗi lên mâu  Tính cách: Siêng năng, chăm chỉ, thật thà, thuẫn giữa 2 tuyến nhân nhẫn nại. vật. Đó là mâu thuẫn giữa b Mẹ con Cám: những nhân vật nào? ( Về  Hoàn cảnh: Sống sung sướng. hoàn cảnh, tính cách )  Tính cách: Lười nhác, tham lam, độc ác. c Diễn biến mâu thuẫn, c Diễn biến mâu thuẫn, xung đột. xung đột:  Lừa Tấm để lấy giỏ tôm tép. Em hãy phân tích mâu  Lừa Tấm để giết bống ăn thịt thuẫn giữa Tấm và mẹ con  Lừa không cho Tấm không đi dự dạ hội. Cám  Tìm cách giết khi Tấm trở thành hoàng từ đầu đến cuối truyện? ( Biểu hiện của những mâu thuẫn đó trong hậu.  Giết cả những kiếp hồi sinh của Tấm. xã hội đó là gì?) Xung đột lên đến đỉnh điểm → Mẹ con Câu hỏi 44 SGK/72 Cám bóc lột Tấm cả về thể xác lẫn tình Em hãy rút ra ý nghĩa từ thần, tiêu diệt Tấm đến cùng để đoạt lấy những mâu thuẫn đó? tất cả. Ý nghĩa : Mẹ ghẻ Thiện - Con chồng Ác Người bị áp bức - Kẻ áp bức Mâu thuẫn, xung đột trong gia đình → Nêu lên vấn đề đấu tranh cho công bằng chính nghĩa. 2 Quá trình biến hoá của Tấm: Yêu cầu HS lên bảng vẽ sơ 2 Quá trình biến hoá của Tấm: Sơ đồ biến hoá của Tấm: Hoàng hậu → Chim vàng anh → Cây xoan đào Trang: 44 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 đồ biến hoá? → Khung cửi → Cây thị ( Quả thị ) → hoàng Từ sơ đồ trên em hãy rút ra hậu ( Xinh đẹp hơn xưa ) ý nghĩa? Ý nghĩa: Câu hỏi 3 SGK/72  Thể hiện sức sống mãnh liệt của Tấm, không lực lượng thù địch nào có thể tiêu diệt được.  Con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm là xu hướng giải quyết mâu thuẫn xác định của Tấm.  Chiến thắng của Tấm là chiến thắng của niềm mơ ước về một cuộc sống công bằng, XH công bằng.  Thể hiện triết lý nhân gian “ Ở hiền gặp lành”, “ Ác giả, ác báo” 3 Đặc sắc nghệ thuật: 3 Đặc sắc nghệ thuật của truyện: Trong truyện có các yếu tố a Các yếu tố kỳ ảo: kỳ ảo như khung cửa dệt, Đều là những hình ảnh thân thương bình dị, quen quả thị…. Theo em, tại sao thuộc trong cuộc sống dân dã, bình dị → tạo ấn tác giả dân gian lại dùng tượng thẩm mỹ cho truyện → Tấm tự giành và những yếu tố thần kỳ này? Em có nhận xét giữ hạnh phúc cho mình. gì về b Hình ảnh “ miếng trầu” miếng trầu mà Tấm têm ở Hình ảnh quen thuộc trong đời sống người Việt cuối tr? ( Vhọc) gắn liền với cuộc sống hôn nhân, mang ý Ban đầu bao giờ gặp khó nghĩa giao duyên rất phù hợp trong sự hội ngộ khăn Tấm cũng cần sự giúp giữa Tấm với nhà vua. đỡ của Bụt nhưng khi Tấm c Sự chuyển biến hình tượng của nhân vật hoá thân rồi thì không còn Tấm: sự xuất hiện của Bụt nữa. Ý Từ yếu đuối, thụ động → kiên quyết đấu tranh nghĩa của sự chuyển biến giành lấy sự sống và hạnh phúc cho chính mình. hiện tượng của nhân vật Trang: 45 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Tấm này? IV KẾT LUẬN: Ghi nhớ SGK/72 4 Củng cố:  Yêu cầu HS đọc lại phần ghi nhớ SGK/72  Hướng dẫn HS phần luyện tập. 5 Dặn dò:  Nắm được các ý chính đã học  Soạn bài mới. Tiết 24 Làm văn MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Hiểu được vai trò, tác dụng của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự  Biết kết hợp sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới I MIÊU TẢ VÀ BIỂU I MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VB TSỰ : CẢM TRONG VN TỰ SỰ: 1 Khái niệm: 1 Khái niệm: GV gợi mở để HS nhớ  Miêu tả là dùng ngôn ngữ hoặc phương tiện lại những kiến thức đã nghệ thuật khác làm cho người nghê ( đọc, Trang: 46 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 học và trả lời câu hỏi: xem ) có thể thấy được sự vật, hiện tượng, Thế nào là miêu tả? con người như đang hiện ra trước mắt. Thế nào là biểu cảm?  Biểu cảm: Bộc lộ tình cảm, cảm xúc chủ quan của bản thân trước sự vật, hiện tượng con người trong đời sống một cách trực tiếp hay gián tiếp. 2 Phân biệt 2 Phân biệt: Căn cứ vào mục đích: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi 2 SGK /73 Văn miêu tả, biểu cảm Văn tự sự  Miêu tả cho rõ,  Miêu cho thực → Nhận xét, chốt ý. tả giúp người  Biểu cảm là bộc đọc( nghe ) cảm lộ chân thật cảm nhận, hình dung xúc của bản thân ra sự vật và hiểu được chúng.  Biểu cảm: Bày tỏ tình cảm và khơi gợi sự đồng cảm. 3 Căn cứ để đánh giá hiệu quả thành công của 3 Căn cứ: Trả lời câu hỏi 3 SGK/73 → Nhận xét, chốt ý. 4 Văn bản: Yêu cầu HS đọc VB và trả lời câu hỏi 4 SGK → Nhận xét, sữa chữa. việc miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự: Hiệu quả tác động của văn tự sự tới nhận thức và cảm xúc của người nghe, người đọc. 4 Văn bản: Là VB tự sự vì có nhân vật và sự việc cụ thể + Nhân vật: Cô gái, cô chủ ( Tiểu thư ) và chàng trai chăn cừu ( mục đồng) + Sự việc: 1 đêm thức trắng Các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong đoạn trích. ( GV hướng dẫn HS tìm ) Tác dụng: Giúp cho đoạn văn sinh động, hấp dẫn và giàu chất thơ. II QUAN SÁT, LIÊN TƯỞNG, TƯỞNG TƯỢNG ĐỐI VỚI VIỆC MIÊU TẢ VÀ BIỂU Trang: 47 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 II QS, LT, TT ĐV CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ: VIỆC MT VÀ BC 1 Khái niệm: TRONG VĂN TSỰ: a Liên tưởng: Từ sự việc, hiện tượng nào đó mà 1Khái niệm: nghĩ đến sự việc, hiện tượng có liên quan Yêu cầu HS tìm từ thích VD: Chiến tranh → Chết chóc, phân ly hợp điền vào để hoàn b Quan sát: Xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự việc hay thành khái niệm và tìm hình tượng. vd chứng minh c Tưởng tượng: Tạo ra trong tâm trí hình ảnh của → Nhận xét, củng cố. cái không hề có trứơc mắt hoặc chưa hề gặp. 2 Vai trò: Giúp cho việc miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự chân thực hơn, cụ thể hơn, giàu chất thơ và 2 Vai trò: không gây cảm giác khô khan. Yêu cầu HS trả lời câu Các yếu tố có vai trò quan trọng để biểu cảm là: hỏi 2,3 mục II SGK Từ sự quan sát kỹ càng, tinh tế. Từ sự liên tưởng, hồi tưởng, tưởng tượng, hồi ức. Từ những sự vật, sự việc khách quan đã hoặc đang lay động trái tim người kể. III TỔNG KẾT: Ghi nhớ SGK 4 Củng cố:  Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK/76  Hướng dẫn HS làm BT 5 Dặn dò:  Nắm các ý chính của bài đã học, làm bài tập  Soạn bài tiếp theo Trang: 48 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Tiết 25 Đọc văn - Truyện cười TAM ĐẠI CON GÀ NHƯNG NÓ PHẢI BẰNG HAI MÀY A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Hiểu được mâu thuẫn ngang trái tự nhiên trong cách ứng phó của nhân vật trong truyện  Nắm và thấy được cái hay của nghệ thuật “ Tự bộc lộ” B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. I GIỚI THIỆU CHUNG: I GIỚI THIỆU CHUNG: Yêu cầu HS đọc tiểu dẫn SGK SGK và trình bày khái quát Truyện cười có 2 loại: đôi nét về thể loại TC Khôi hài: Giáo dục và giải trí I Trào phúng: Phê phán thói hư tật xấu của con người thuộc tầng lớp trên của XH nông thôn xưa. I ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: 1 “Tam đại con gà” 1 “ Tam đại con gà” Yêu cầu HS phân vai Tình huống nhầm lẫn: Ông bố nhằm anh học trò Treo bảng phụ chia nhóm dốt là thầy đồ → Bởi anh khoác lác. thảo luận trình bày. Tình huống dốt nát: Không đọc được 1 chữ “kê” BẢNG PHỤ → Dốt về kiến thức sách vở Dốt về kiến thức thực tế Trường hợp mê tín: Khấn thổ công, bói quẻ → để xác định kiến thức chuẩn → dốt nát, mê tín. Trường hợp bóc mẽ: Ông bố chỉ ra chỗ sai của Trang: 49 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 thầy → Cái dốt bị vạch trần. Trường hợp, mâu thuẫn Trường hợp nguỵ biện: Thầy giảng giải đến “ trong truyện “ TĐCG” được TĐCG” → bịa → Cách nói vòng vo để che đậy sắp xếp như thế nào? Nhằm cái dốt → Cái dốt tự phơi bày. mục đích gì? Nhận xét: Tình huống truyện được sắp Theo em, truyện phê phán xếp theo trình tự tăng tiến, mâu thuẫn Tình Ông bố được giải quyết mau chóng, nhân vật tự huống chỉ ra bộc lộ cái dốt. nhằm chỗ sai lẫn của thầy Tình Khấn  Truyện phê phán thói dấu dốt. huống thổ  Truyện phê phán thói sĩ diện hão. dốt nát công, b Ý nghĩa truyện từ các mâu thuẫn trái tự nhiên: bói quẻ Tình Ông bố huống nhằm mê tín anh học trò dốt là thầy đồ Tình Thầy huống giảng bóc giải đến mẽ “TĐCG” Tình Thầy đồ huống không nguỵ đọc biện được 1chữ đơn giản “kê” cái dốt hay thái độ giấu dốt. Trang: 50 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Bản thân cái dốt đáng phê phán không? Truyện còn có 2 “ Nhưng nó phải bằng hai mày” ý nghĩa gì? a Giới thiệu nhân vật, sự việc: 2 “ Nhưng nó phải bằng  Lý trưởng nỗi tiếng xử kiện giỏi hai mày”  Cải và Ngô đánh nhau → đều đút lót → Yêu cầu HS đọc phân vai. kiện. Những nhân vật, sự việc b Diễn biến quá trình xử kiện: được giới thiệu trong  Lý trưởng tuyên bố Cải 10 roi → truyên.? Nảy sinh mâu thuẫn, xung đột. Thầy Lý đã xử kiện như thế  Cải bị động >< Lý trưởng chủ động nào? Lời kết án gây phản → 2 thứ ngôn ngữ. ứng gì? Từ đó làm nảy sinh Ngầm : lẽ phải ( 5 ngón tay ) mâu thuẫn gì? Công khai : lẽ phải nhân đôi ( 10 ngón tay ) Theo em, “ lẽ phải” ở đây là → Người trong cuộc mới hiểu gì? Cuối cùng trình trạng của cải ra sao? Lẽ phải ở đây là tiền. Nhân vật Cải rơi vào tình huống bi hài ( Vừa mất tiền, vừa bị đánh ) Tình huống Ngô và Cải lót c Ý nghĩa: tiền cho thầy Lý trước khi  Truyện mang giá trị tố cáo sâu sắc thế lực đi kiện thể hiện dụng ý gì đồng tiền. Đồng tiền quyết định lẽ phải. của tác giả dân gian? Tiền nhiều lẽ phải nhiều, tiền ít lẽ phải ít.  Nhân vật Cải vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm. Chính hơi tiêu cực của anh ta làm anh ta trở nên hạn hoan ( Vừa đáng thương, vừa đáng trách ) III KẾT LUẬN: Ghi nhớ SGK/80 4 Củng cố:  Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ SGK  Yêu cầu HS so sánh tiếng cười ở 2 truyện: Tiếng cười trong nhân dân Trang: 51 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Tiếng cười đối với quan lại phong kiến  Hỏi: Tiếng cười nào gay gắt hơn. 5 Dặn dò:  Sưu tầm 1 truyện cười và cho biết ý nghĩa  Soạn 6 bài ca dao Tiết 26 + 27 Đọc văn CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Cảm nhận được tiếng hát than thân và lời ca yêu thương tình nghĩa của người dân trong XHPK qua nghệ thuật đậm đà màu sắc dân gian của ca dao.  Trân trọng vẻ đẹp tâm hồn người lao động và yêu quý những sáng tác của họ  Biết cách tiếp cận và phân tích ca dao qua đặc trưng thể loại. B TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn đinh, kiểm tra. 2 Bài mới I GIỚI THIỆU CHUNG: I GIỚI THIỆU CHUNG: Yêu cầu HS đọc tiểu dẫn, giới thiệu Tiểu dẫn SGK/82 khái quát về bộ phận ca dao. II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Gọi 1 HS đọc diễn cảm Có thể chia chủ đề 6 bài ca dao trên Trang: 52 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 như thế nào? 1 Ca dao than thân ( Bài 1,2) 1 Ca dao than thân ( Bài 1,2 ) Bài ca dao 1, 2 có điểm gì chung? Từ Nét chung: mô thức mở đầu “ đó cho biết người than thân ở đây là ai Thân em như” chung âm điệu và thân phận của họ như thế nào? xót xa, ngậm ngùi → Tác dụng Thân phận có nét chung nhưng nỗi nhấn mạnh gợi sự chú ý → “lời đau của từng người lại mang sắc thái chung” của người phụ nữ trong riêng được diễn tả bằng những hình XHPK ảnh so sánh ẩn dụ khác nhau. Em cảm Sử dụng biện pháp so sánh ẩn dụ “ củ nhận được gì qua những hình ảnh đó? ấu gai” , “ tấm luạ đào” Trong nỗi đau đó, ta vẫn thấy nét đẹp Nói lên một cách thấm thía nỗi của họ. Đó là nét đẹp gì và được ẩn đau của người phụ nữ trong XHPK chứa trong lời than thân như thế nào? thân phận bị phụ thuộc, giá trị không ai biết đến. Nét riêng: Bài 1: “ tấm lụa đào” Sắc đẹp, tuổi xuân Giá trị Sự tự ý thức. “ Phất phơ…. ai” : Số phận chông chênh không đảm bảo → Nỗi dự cảm, nỗi lo âu. Bài 2: “ Củ ấu gai” Ruột >< đen Ngọt bùi Giá trị thực của người con gái.→ Sự tự khẳng định mình. “ Ai ơi!.... xen!” Lời mời mọc: Không ai biết đến → Nỗi chua xót, ngậm ngùi. Trang: 53 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Thân phận phụ thuộc của người phụ nữ trong XHPK. Sự khẳng định, sự ý thức về giá trị, phẩm chất. 2 Ca dao yêu thương, tình nghĩa. 2 Ca dao yêu thương tình nghĩa: Baì 3 Trả lời câu hỏi 2 SGK/84 Bài 3: Chủ đề lỡ duyên - Mối tình lỡ Về kết cấu, cách diễn đạt bài ca dao làng duyên kiếp của chàng trai này có gì khác lạ so với 2 bài ca dao Mở đầu: Lối nói đưa đẩy→ Gợi cảm trên? hứng → dẫn dắt tâm trạng. Từ “ai” trong bài ca dao này có gì lạ “ai ” đại từ phiếm chỉ, nghĩa xác định so với hai bài trên Lễ giáo PK ( Cha, mẹ ) Câu b,c ( (2) SGK/84) XHPK bất công, bất bình đẳng Nguyên nhân chia rẽ tình duyên. “ khế chua” : Chơi chữ → Lòng ngừoi chua xót vì lỡ duyên. Hình ảnh so sánh ẩn dụ: Trời – trăng – sao. Phép lặp “so sánh với”, từ láy “chằng chằng” → Khẳng định tình nghĩa con người như thiên nhiên, vũ trụ, vĩnh hằng. “ Mình ơi!...” hỏi (cô gái) nhưng để bộc lộ nỗi lòng Sự chờ đợi mỏi mòn, cô đơn, vô vọng. Tình nghĩa con người trước sau sáng mãi “ sao vượt” → Duyên kiếp dù dở dang không thành nhưng tình nghĩa con người thì trường tồn mãi mãi. Bài 4: Đọc và nêu câu hỏi 3 SGK Bài 4: Nỗi niềm thương nhớ cô gái Trang: 54 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 Hình ảnh chiếc khăn đựơc hỏi đầu tiên đối với chàng trai. và hỏi nhiều nhất? Vì sao vậy? Trạng thái thương nhớ được kết tinh Ngoài hình ảnh chiếc khăn, ngọn đèn, qua những hình ảnh, biểu tượng : đôi mắt cũng có tác dụng diễn tả nỗi khăn, đèn, mắt. nhớ người yêu của cô gái? Vậy nỗi Khăn: ( nhân hoá) - Vật trao duyên nhớ đó được bộc lộ như thế nào? ( nhân hoá) Sử dụng phép lặp “khăn” 6 lần , “ thương nhớ ai” (3 lần) Kết hợp cấu trúc vắt dòng. Nỗi nhớ triền miên, da diết. Động từ “ xuống, lên, rơi, vắt” hqt đảo nhanh hình ảnh vận động trái chiều Tâm trạng ngổn ngang không tự chủ→ Nỗi nhớ tràng giang trải dài theo không gian Đèn: Nỗi nhớ ( đo theo chiều thời gian từ ngày → đêm ) đằng đằng với thời gian. “đèn không tắt” → Cô gái trằn trọc, trăn trở thâu đêm Đôi mắt: hoán dụ - cô gái → Nỗi nhớ không kìm nén được → Bộc lộ trực tiếp. “Đêm qua… một bề” : Nỗi lo âu mênh mông về số phận, duyên phân. → Nỗi niềm chung của người phụ nữ xưa. Bài 5 Bài 5 Đọc và nêu câu hỏi Hình ảnh “chiếc cầu” chi tiết nghệ Đây là lời của ai? Nói với ai? Nói về thuật quen thuộc, đặc sắc – nơi hò hẹn Trang: 55 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 điều gì? quen thuộc Nội dung được biểu đạt bằng cách nói Hình ảnh “chiếc cầu, dải yếm” : Chi độc đáo như thế nào? Phân tích? tiết nghệ thuật độc đáo không có thực → Mơ ước táo bạo của người con gái trong tình yêu. Thể hiện nét đẹp trong tâm hồn của người lao động ( trong tình yêu và cách biểu đạt tình yêu) Bài 6: Đọc và nêu câu hỏi Bài 6: Tình nghĩa thuỷ chung của Hình ảnh “ Muối - gừng” trong bài ca người bình dân trong ca dao. dao được sử dụng với nghĩa như thế Hình ảnh “ muối- gừng” nào? Tìm một số câu ca dao có hình  Quen thuộc trong đời sống của ảnh này? người bình dân Em hiểu như thế nào về cách nói “ Ba  Biểu tượng: Tình nghĩa thuỷ vạn sáu nghìn ngày mới xa”? chung vợ chồng. Sử dụng lối nói trùng điệp, song thất lục bát biến thể, nhấn mạnh tiếp nối → Khẳng định sự gắn bó sắc son, sự chung thuỷ trong tình cảm vợ chông. III TỔNG KẾT: Ghi nhớ: SGK 4 Củng cố: Cảm nhận của em sau khi học xong chùm ca dao than thân, yêu thương, tình nghĩa? ( Nêu vài cảm nhận sâu sắc nhất) 5 Dặn dò  Học thuộc lòng 6 bài ca dao, tìm thêm 1 số câu ca dao có cùng chủ đề.  Soạn bài mới. Tiết 28 Tiếng Việt Trang: 56 Nguyễn Thị Bích Thuỷ Giáo án ngữ văn 10 ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT A MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS  Phân biệt được đặc điểm, các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để diễn đạt tốt khi giao tiếp.  Có kỹ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. II TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định, kiểm tra. 2 Bài mới. Trang: 57
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.